Hoor je steeds vaker kritiek en afkeuring in de stem van je partner? Stapelen de kritische opmerkingen zich soms over en weer op totdat de bom barst?
Kritiek kan je relatie behoorlijk vergiftigen. Het is alleen niet zo makkelijk om het zomaar te laten. Juist bij degene van wie je houdt kan kritiek als een speer gaan.
Er bestaat helaas niet zoiets als opbouwende kritiek. Volgens de Amerikaanse relatieonderzoeker John Gottman is elke vorm van kritiek pijnlijk. Het is nooit leuk om te horen dat er iets mis is met je.
Herken je bijvoorbeeld dit soort reacties op kritiek? Reacties die je ook weer als kritiek kan ervaren?
- Jij hebt steeds zoveel commentaar, ik kan gewoon niks goed doen.
- Wat is er mis, je bent zo afstandelijk!
- Jij neemt mij ook niet serieus hè?
- Jij voelt je steeds zo snel aangevallen!
Juist in je relatie is kritiek als vergif. Jill Hooley van Harvard heeft wetenschappelijk aangetoond dat kritische, vijandige en kleinerende opmerkingen van dierbaren waarop we vertrouwen zorgen voor stress en depressiviteit.
Ook EFT-psycholoog Sue Johnson benadrukt de negatieve kant van kritiek: kritiek van geliefden luidt de overlevingsnoodklok in ons brein. Ze wakkert onze angst aan dat we zullen worden afgewezen en verlaten.
Kritiek is toch alleen maar feedback waar je wat van kunt leren?
Nee, zo werkt het dus niet in je relatie. Het is zo logisch dat je mentaal en emotioneel uit balans raakt als je van jouw voornaamste bron van veiligheid -je partner- hoort dat jij hem of haar teleurstelt.
Hier zijn 5 tips die je helpen om je niet af te laten schrikken door kritiek van je partner. Die je helpen om er anders naar te kijken en er anders mee om te gaan.
Tip 1. Onderken dat kritiek deel van je relatie is.
Opmerkingen (of afkeurend zwijgen) zullen altijd wel eens onbedoeld als kritiek overkomen of zo opgevat worden. Ook in heel goede en veilige relaties. Als we van iemand houden zijn we altijd gevoelig en kwetsbaar. Voordeel van een goede relatie met een veilige basis is dat je de balans veel sneller herstelt.
Tip 2. Stap in de rol van observator.
Gebeurt het weer dat je kritiek geeft of ervaart? Maak dan pas op de plaats en kijk eens als een vlieg op de muur naar jullie allebei:
- wat voelt en wilt mijn partner?
- en wat voel en wil ik zelf?
Door dit heel bewust te doen tel je vanbinnen als het ware tot tien. Dat werkt kalmerend. Zo ontstaat de ruimte om er vervolgens rustig over te praten met elkaar. Deze rust heb je nodig om te voorkomen dat het (verder) escaleert.
Tip 3. Zie de kritiek van je partner dus als een boodschap.
Onder de kritiek spelen vrijwel altijd behoeften die gefrustreerd worden. Hierover communiceren is belangrijker dan dat die behoeften letterlijk vervuld moeten worden.
Begin als observator bij je partner. Wat voelt en wilt deze? De kritiek die je partner geeft zegt hier indirect iets over. Wat zijn de onderliggende zorgen, verlangens of behoeften?
Tip 4. Zoek je eigen onderliggende boodschap.
Kijk dan naar jezelf: wat voel en wil ik in reactie op de kritiek van mijn partner? Of beter gezegd: wat voel en wil ik in reactie op de zorgen, verlangens en behoeften van mijn partner?
In negatieve, vicieuze cirkelpatronen is het meestal zo dat je elkaars kritiek versterkt. Hoe meer je partner zich niet gehoord voelt door jou, hoe meer je partner zich met kritiek ‘moet’ laten horen om jou te bereiken. Ook bij jou is er een onderliggende zorg of behoefte die gefrustreerd wordt als jouw partner kritiek levert.
Tip 5. Deel dit observatieproces met je partner.
Heb het niet over de inhoud van de kritiek. Maar vertel dat je nu even de vlieg op de muur bent die naar jullie kijkt. Empathisch gissen naar je partners behoeften kan je nu erg helpen als je onverhoeds in een heftige kritische ruzie verzeild bent geraakt.
Hoe vaker het je lukt om dit zo met je partner te doen, hoe makkelijker het wordt om anders naar kritiek te kijken.
In dit blogartikel vind je meer onderbouwing hoe je de 5 tips in de praktijk brengt: