Hoe vaak onderbouw jij jouw standpunt met woorden als:
- Zo doet iedereen het
- Het is heel normaal om …
- Dit hoort gewoon zo
- In dat onderzoek staat dat dit het beste is
- Dat kun je toch niet maken
Herken je dat je dit soort argumenten gebruikt in de meningsverschillen met je partner? Over bijvoorbeeld de kinderen, de organisatie van het huishouden en de manier waarop je praat of omgaat met elkaar of andere mensen?
Je zult dan ook vast merken hoe makkelijk dit in welles-nietes-spelletjes ontaardt met als gevolg dat:
- je je allebei omstebeurt gaat verdedigen
- je allebei je gelijk probeert aan te tonen
- je je allebei niet erkend voelt in de waarden die je hanteert
En daar zit het probleem. In de focus op de waarden waar je elkaar mee om de oren slaat. Een waarde is zoiets fundamenteels, daar valt voor jezelf niet aan te tornen.
Denk bijvoorbeeld aan de waarde ‘respect’, ‘vrede’, ‘eerlijkheid’ of ‘liefde’. Je leeft deze waarden door ze naar normen te vertalen. Jouw normen zijn daarmee de regels waarnaar je wilt leven om jouw waarden hoog te houden.
Normen hebben per definitie een dwingend karakter. Je wilt of kiest dat het moet, zeg maar. Hier psychologisch flexibel in zijn is heel moeilijk. Heb je jouw regels eenmaal bewust of onbewust aangenomen dan:
- Denk je al gauw dat je niet meer van mening mag veranderen (alsof jouw ontwikkeling stilstaat).
- Ervaar je het als een verraad aan jouw waarde als je tegenstrijdig met jouw normen handelt (alsof jouw waarden en normen hetzelfde zijn).
- Voel je jezelf tekort schieten en falen door elke confrontatie met een tegenstrijdigheid (alsof je niet zwak mag zijn).
Wat gebeurt er nu in de ruzies met onze partner waarin we ieder ons gelijk of erkenning lijken te willen?
Nu denk je waarschijnlijk: aha de botsende normen zijn de oorzaak. Ieder hanteert (te) verschillende regels over hoe je bepaalde gezamenlijke waarden hoort te leven.
Toch blijkt dit meestal niet het geval. Mijn ervaring is dat koppels juist wel op basis van gedeelde waarden en normen bij elkaar zijn. Op de goede gespreksmomenten zijn beide partners het meestal eens namelijk. Of zijn ze in ieder geval bereid om het eens te zijn (geven en nemen) en afspraken te maken.
Ik merk dat ruzie vaak ontstaat op het moment dat je jouw partner aan de (al dan niet besproken of afgesproken) normen of regels wilt houden op 2 verschillende manieren:
1. Je partner houdt zich niet aan de (vermeende) afspraken. Een voorbeeld hiervan is de afspraak tussen 2 partners dat hun puberzoon voortaan om 21.30 uur naar bed moet. Als puntje bij paaltje komt is het bij dit koppel regelmatig zo dat zij dit consequent aanhoudt en hij dan zegt “ach een kwartiertje kan nog wel”. Met als reden dat hij de manier waarop zijn vrouw hun zoon toespreekt te hard vindt. Twee waarden (consequentie en bejegening) die op zo’n moment tussen hen lijken te botsen.
2. Je wilt een bepaalde actie van je partner voor elkaar krijgen. Een simpel voorbeeld is dat je vindt dat het huis en de tuin er netjes uit moeten zien voor bezoek van (schoon)ouders. Een complexer voorbeeld is de manier waarop je ieder je liefde aan elkaar betuigt: als je van me houdt en weet hoe rot ik dit vind, dan doe je dat toch niet?!
Een probleem los je alleen en helaas niet op door je partner te confronteren met de waarden en normen die hij of zij niet naleeft. Je krijgt dan namelijk:
- Openlijke weerstand, verzet en zelfverdediging met grote kans dat jullie verstrikt raken in het patroon van ‘Zoek de Boef’. Of:
- Verborgen weerstand zonde draagvlak voor een ‘opgelegde’ afspraak waarbij je partner ‘ja’ lijkt te zeggen maar in wezen dichtklapt met alle kenmerken van het patroon van de ‘Protestpolka’.
Dit alles heeft niet zoveel met gelijk/ongelijk, goed/fout of wel/niet-erkenning te maken. De mogelijkheid dat je tegenstrijdig met jouw fundamentele waarden hebt gehandeld is zo pijnlijk dat je alleen maar kunt ontkennen:
- Respect voor jouw waarden is zo belangrijk omdat je je anders bedreigd voelt in wie je bent en waar je voor staat.
- Het ter discussie stellen van je waarden (en je normen wanneer je die per abuis vereenzelvigt met jouw waarden, een valkuil van veel mensen) helpt daarom niet om gedrag te veranderen. Als je geen respect ervaart voor wat jij belangrijk vindt, dan raak je gedemotiveerd en geef je het eerder op.
Kijk maar als je partner inderdaad dit tegen jou zou zeggen: “Als je van mij of van de kinderen zou houden dan zou je zo niet doen”. Juist omdat je voor de waarden liefde en respect staat, kun je toch alleen maar betwisten dat die actie van jou helemaal geen graadmeter van jouw liefde is?
Oké, ik denk dat mijn punt duidelijk is? Het werkt niet om op deze manier jullie conflicten op te lossen.
Wat werkt dan wel?
De focus verleggen van waarden naar belangen!
Daar zit de crux, en wel vanuit 2 kanten:
1. Vanuit jouw partner: onder de dwingende normenargumenten kun je zo goed als altijd een belang van jouw partner ontdekken. Wat betekent dat het helemaal niet de bedoeling is van jouw partner om jou op je waarden aan te vallen.
Hij of zij voelt zich misschien niet sterk of waardevol genoeg om louter op basis van zijn of haar eigen behoefte of verlangen iets bij jou neer te leggen…
2. Vanuit jou zelf: zodra je merkt dat je normenargumenten gebruikt verschuif dan je aandacht naar belangen. Wat is jouw persoonlijke belang? Waar maak je je zorgen om? Waar verlang je naar? Wat wil je precies bereiken?
Mijn advies is kortom: durf je eigenbelang toe te staan en durf het zo te vertellen. Verschuil je niet achter je waarden en normen. Vraag gewoon om wat je wilt… Lees hier in het artikel “En ik dan?” verder voor wat voorbeelden.