Als je de waardering mist

Waardering en complimentjes. Iets wat veel partners missen van elkaar als zij eenmaal vastlopen in cirkelpatronen van strijd of stilzwijgen.

Communicatieve uitingsvormen hiervan zijn:

Het is bij jou ook nooit goed.
Je zegt altijd alleen maar wat je niet leuk vindt.
Jij onthoudt alleen maar de negatieve dingen.
Je ziet gewoon niet wat ik allemaal wel doe.
Ik zeg niks meer want jij reageert toch alleen maar boos of gekwetst.

De onderliggende boodschap bij dit soort uitspraken is meestal dat je behoefte hebt aan waardering. Een hele natuurlijke behoefte die je zowel negatief als positief kunt percipiëren. En neutraal of contextueel natuurlijk, maar daar kom ik later op terug.

Negatieve perceptie van waardering

Veel mensen vinden het ongezond als je afhankelijk bent van externe waardering. Je kunt hiervan ‘genezen’ als je jouw eigenwaarde opkrikt en vooral eerst en onvoorwaardelijk van jezelf houdt.

Weer andere mensen vinden het ongezond als je alleen maar afhankelijk bent van zelfwaardering. Dan ontken je de basale behoefte aan spiegeling en verbondenheid. En word je net zo goed ongelukkig.

Positieve perceptie van waardering

Niemand voelt zich graag waardeloos. Hoe je jouw gevoel van waardeloosheid opheft is je eigen vrije keuze. Maar dat je het wilt ‘oplossen’ staat als een paal boven water.

Dit kun je als een negatieve egofunctie beschouwen waar wij evolutionair nou eenmaal nog niet vanaf zijn. Maar je kunt het ook zo zien dat wij mensen ons waardevol willen voelen. Dat wij betekenis willen hebben.

Heeft jouw bestaan zin als je voor niemand betekenis zou hebben?

Juist in de belangrijkste relatie van je leven wil je toch graag betekenis hebben voor jouw partner? En vice versa natuurlijk. Betekenis hebben voor elkaar is één van de mooiste ingrediënten van verbondenheid.

Helemaal niet gek dus als je de onderlinge waardering mist, dat je je dan ook niet liefdevol verbonden voelt. Elkaar waarderen en dat middels complimenten uitdrukken is een mooie vorm van onderhoud van de liefde.

Neutrale perceptie van waardering

Je kunt er ook voor kiezen om je gemis of je behoefte aan waardering met de bijkomende emoties alleen maar waar te nemen. Zonder er iets van te vinden. En zonder iets te verwachten van jezelf of van jouw partner.

Als in Mindfulness: je aanvaardt alle positieve en negatieve ervaringen zonder ze beter of anders te maken. In feite ook een manier om je gevoel van waardeloosheid op te heffen. Hoe neutraal dit is, is uiteraard maar de vraag…

Contextuele perceptie van waardering

Dit is mijn favoriete perceptie. En best wel een ingewikkelde. Voor sommigen ook een perceptie met weinig houvast. Dit is hoe ik het invul in mijn werk en in mijn relatie (waarbij ik moet bekennen dat het me in mijn werk beter afgaat dan in mijn relatie ;):

Geen normering van hoe het hoort of zou moeten zijn.
Per persoon en per koppel een verschillende dynamiek.
Verschillende mate en invulling van de behoefte per persoon.
Wisselingen per fase in je relatie.
Wisselende of gecombineerde percepties.
Je kunt niet zeker weten wat wanneer waar is.
Twijfel en onzekerheid zijn oké, zijn zelfs een kracht.
Een positieve perceptie is goed noch slecht.
Een negatieve perceptie is goed noch slecht.
Een neutrale perceptie is goed noch slecht.
Een contextuele perceptie is goed noch slecht.

Complimenten

Met complimenten kun je jouw waardering communicatief tot uitdrukking brengen. Ik hoor partners vaak vertellen dat ze van alles doen uit liefde voor hun partner, maar dat dit niet gezien en gewaardeerd wordt.

Deze mensen verkeren kennelijk in een fase waarin ze er behoefte aan hebben dat hun partner de waardering ook hardop kenbaar maakt. Middels een compliment zou je zeggen.

En om het allemaal nog wat complexer te maken… de manier waarop je het compliment formuleert maakt heel veel uit. Er kan heel wat bij misgaan blijkt uit drie recente studies, aldus journalist Marieke Mudde.

Schrik niet, maar verkeerde complimenten kunnen dit bij een ander stimuleren:

Krenken en verlagen van je eigenwaarde
Kweken van narcisme
Liegen en bedriegen
Passiviteit en bij de pakken neerzitten

Deze uitkomsten komen uit studies (bron Volkskrant) die bij kinderen zijn gedaan. Met groepen kinderen inclusief controlegroepen deelden ouders en leerkrachten verschillende soorten complimenten uit. De effecten waren niet mals als je die bovenstaande 4 punten ziet.

Wat is hiervan voor onze volwassen liefdesrelatie van belang?

Ten eerste zijn wij allemaal kind geweest en hebben de soorten complimenten ons gevormd. Het zou dus heel goed kunnen dat je denkt dat jouw gevoel van waardeloosheid door te weinig waardering van je partner veroorzaakt wordt.

Maar… misschien is dat helemaal niet zo omdat je vanuit vroeger al geconditioneerd bent om je waardeloos te voelen wanneer je een bepaald soort compliment niet (meer) krijgt. Of wanneer je kritiek krijgt.

Ten tweede kan het zo zijn dat je elkaar zodanige complimenten geeft dat je alsnog die bovenstaande 4 punten bij elkaar ontwikkelt, los van het verleden. Het gebrek aan waarderende complimenten, kritiek en verwijten komen dan veel harder aan.

Wat zijn de verkeerde complimenten?

Ik vat het hier kort samen, geef je enkele voorbeelden en de eventuele vervelende gevolgen ervan.

Overdreven complimenten i.p.v. meer bescheiden complimenten

Voorbeelden van overdreven complimenten zijn:

Wat heb je fantastisch gekookt!
Je hebt dit werkelijk geweldig gedaan!
Wat een ongelooflijk mooie tekening!

Ongewenste vervelende gevolgen:

Kinderen (en volwassen partners?) ontwikkelen een lagere zelfwaardering dan kinderen die minder of geen overdreven complimenten kregen. Het idee erachter: overdreven complimenten zijn eng want dan denk je dat je altijd aan die hoge standaard moet voldoen.
Kinderen met een hoge zelfwaardering ontwikkelen narcisme. Bij de complimenten voelen ze zich beter dan anderen, maar zijn niet per se tevreden met zichzelf.

Persoonsgerichte complimenten i.p.v. procesgerichte complimenten

Voorbeelden van persoonsgerichte complimenten zijn:

Wat slim van je!
Jij bent de aller leukste!
Je bent een goede tekenaar!