Een te laag zelfvertrouwen… Ik hoor partners regelmatig verzuchten dat hun lage eigenwaarde een oorzaak is van veel relatieproblemen. Zij denken dat een hoge zelfwaardering en zelfvertrouwen noodzakelijk zijn voor een gelukkige relatie.
Want dan:
- durf je meer jezelf te zijn
- hoef je niet te blokkeren
- kun je je grenzen beter aangeven
- voel je je niet zo snel aangevallen
Als je dat gelooft zoek je de oplossing voor je relatieproblemen algauw in het vergroten van je zelfvertrouwen en beter voor jezelf opkomen.
Niets is echter minder waar!
Uit onderzoek van psychologen Kristin Neff en Roos Vonk blijkt dat een hoge zelfwaardering je relatie niet perse ten goede komt. Er is namelijk geen samenhang tussen zelfwaardering en gelukkigere relaties. Partners worden kwaad, jaloers of schieten in de verdediging als hun zelfwaardering bedreigd wordt. Of die nou hoog of laag is.
Het gaat zelfs verder.
De positieve effecten van zelfwaardering worden feitelijk veroorzaakt door zelfcompassie, aldus Neff en Vonk. Veel mensen verwisselen zelfwaardering en zelfcompassie.
Daar komt een grote valkuil met een nadelig effect bij kijken.
Het opbouwen van zelfvertrouwen, zelfverzekerdheid en zelfwaardering werken stress en narcisme in de hand… Dat komt omdat al die opbouwende acties meestal gericht zijn op je imago. Op hoe je scoort op kenmerken die je zelf belangrijk vindt in vergelijking met anderen. Dikke kans dat je jezelf van alles aanpraat, maar uiteindelijk toch leegte en relatieproblemen blijft ervaren.
Dit is namelijk Neff haar definitie van zelfvertrouwen:
Zelfvertrouwen of zelfverzekerdheid refereert aan ons idee van zelfwaarde: een inschatting van onszelf en hoe leuk we onszelf vinden. In onze cultuur zijn zelfverzekerdheid en zelfwaarde gebaseerd op hoe anders we zijn dan anderen. Op hoe we er uitspringen of hoe speciaal we zijn.
Bij zelfcompassie is dat niet zo.
In tegenstelling tot zelfverzekerdheid en zelfvertrouwen is zelfcompassie niet gebaseerd op zelf-evaluatie. Mensen voelen compassie voor zichzelf én hun partner, omdat alle mensen compassie en begrip verdienen. Niet omdat ze bepaalde bijzondere kenmerken of karaktertrekken hebben.
Er is een groot verschil tussen zelfvertrouwen en zelfcompassie in effect.
Bij het ontwikkelen van zelfvertrouwen moet je jezelf dus ophemelen. Het is niet oké om (beneden)gemiddeld te zijn. Bij zelfcompassie accepteer je jezelf met alle gebreken erbij. Je bent niet beter maar ook niet slechter dan anderen. En in je relatie gaat het eerder om wie je bent dan om wat je doet.
Zelfcompassie heeft 3 belangrijke onderdelen.
Op basis van haar jarenlange onderzoek geeft Neff ons 3 manieren om aan zelfcompassie te doen:
- Vriendelijk en zachtmoedig zijn voor onszelf. Dat betekent dat we onszelf niet bekritiseren en veroordelen op zelfvertrouwen of iets anders. We zijn juist begripvol en troostend zoals een vriend of vriendin zou zijn.
- Erkennen van onze gedeelde menselijkheid. Dat betekent dat je leeft vanuit verbondenheid. Je legt de nadruk op de gelijkenis tussen ons allen, en niet op de verschillen. Pijn lijden is een gezamenlijke, menselijke ervaring.
- Met aandacht bij onze ervaringen, gedachten, gevoelens en behoeften zijn. Ze niet negeren of overdrijven, maar gewoon erbij zijn. Ze rustig waarnemen zodat je de ruimte krijgt om te beslissen wat je ermee doet.
Eén en één is drie?
Ook als we onveilig gehecht zijn en een lage eigenwaarde hebben, kunnen we er met een liefdevolle, ondersteunende liefdespartner in slagen om ons weer veilig te hechten. Compassie gaat om de relatie die we met onszelf en met onze partner hebben. Inclusief begrip voor de minder leuke kanten.
Zelfvertrouwen daarentegen is prestatiegericht. Je voelt je alleen goed bij een positieve beoordeling door jezelf en door je partner. Je herkent deze prestatiegerichte mindset in je relatie als je bang bent voor een negatieve mening en slecht tegen kritiek kunt…
De wederkerigheid van compassie.
Wederkerige compassie in je relatie ontwikkelen is dus iets heel anders dan het ontwikkelen van zelfvertrouwen en het opkrikken van je eigenwaarde. Het leren uitoefenen van wederzijdse compassie is daarom een integraal onderdeel van mijn EFT-traject. Hiermee leer je veel beter om samen een hechte(re) en veilige relatie te ontwikkelen dan individueel in therapie te gaan om je onzekerheid positief om te buigen. Als die fijne, emotioneel veilige relatie tenminste je doel is.
Kortom over zelfvertrouwen:
Focus daar niet op voor het oplossen van je communicatieve relatieproblemen. Wel op zelfcompassie en compassie voor elkaar. Vermijd de valkuil om (zelf)compassie en zelfvertrouwen te verwisselen om zo te voorkomen dat je voor de verkeerde oplossing kiest.
Voor het ontwikkelen van wederzijdse compassie met de 3 manieren van Neff heb je in de basis emotionele aanwezigheid en emotionele responsiviteit nodig. Niet alleen voor jezelf, maar ook voor je partner. En andersom natuurlijk. En zo komen we uit bij EFT als de methode waarin dat alles samenkomt en het samen doorwerken van je kernemoties cruciaal is.