Geen of minder zin in seks hebben is een veelvoorkomend worstelthema in relaties. Vooral als de behoefte aan seks heel verschillend is. En je het moeilijk vindt om daarover te communiceren.
Als je erop googelt, dan vind je vele tips over manieren om weer zin te krijgen. Je moet je bijvoorbeeld gewoon openstellen voor elkaar en de seksuele prikkels. Je moet erover praten, tijd maken en het met voorspel opbouwen.
Maar wat als je ook geen zin hebt om zin voor seks te maken?
En je voornamelijk dit meemaakt:
- Jullie hebben verwijtende discussies over wie waarom geen initiatief meer neemt.
- Je ervaart weerstand, onzekerheid of schaamte om over je seksuele behoeften of angsten (door) te praten.
- Of jullie hebben er juist geen discussies over, maar verschuilen je achter te moe en te druk.
- Alle aanrakingen hebben een lading gekregen waardoor ook knuffelen het onderspit delft.
- Als geen-zin-meer-hebbende-partner voel je je schuldig want ergens voel je je verplicht om in de seksuele behoefte van je zin-hebbende-partner te voorzien.
- Als zin-hebbende-partner voel je je onzeker of je goed presteert in bed of nog wel aantrekkelijk genoeg bent voor je geen-zin-meer-hebbende partner.
- Jullie hebben al jaren geen lichamelijke intimiteit meer, maar eigenlijk willen jullie zo niet je hele leven doorgaan.
Er komen heel wat koppels bij mij die de verschillende behoefte aan seks als het belangrijkste relatieprobleem ervaren. Helemaal als zij in de fase erna komen dat er helemaal geen seks meer is.
Zij weten dat ze niet bij de seksuoloog moeten zijn, maar ze kunnen de vinger er ook niet opleggen wat nu wel de oorzaak is.
Drukte, stress en lichamelijke oorzaken zijn al uitgesloten, of gelden als smoes… Er moet iets op relationeel niveau spelen, maar wat dan?
Moeite om emotioneel op elkaar af te stemmen is meestal het grote onderliggende relatieprobleem.
In die zin is seks vergelijkbaar met andere thema’s waarover je sterk van mening of behoefte kunt verschillen. Zoals de communicatie, het huishouden, de werkbalans, de opvoeding, geld, de omgang met familie en dergelijke.
Net zoals bij deze worstelthema’s is de valkuil groot om inhoudelijk met elkaar te ‘strijden’ over:
- De seksuele behoeftes
- De ideale omstandigheden
- De afspraken die je hierover kunt maken
Wat we dan vergeten zijn:
- De emotionele behoeftes
- De onderliggende demotiverende patronen
- De manieren om hier communicatief uit te komen
Als je eenmaal weet dat het gebrek aan emotionele verbinding jullie seksuele relatie frustreert, dan tast je waarschijnlijk nog in het duister over de diepere oorzaken daarvan.
- Wat zijn dan precies ieders emotionele behoeftes?
- Is dat wat je denkt inderdaad dé behoefte, of alleen maar een middel voor een andere behoefte?
- En als je de echte behoefte weet, hoe communiceer je dat dan zo dat jij en je partner dichter bij elkaar komen?
- Wat is dat demotiverende patroon precies en door welke oorzaken blijft het in stand?
- Hoe kom je vervolgens op een fijne manier weer in contact met elkaar die voor jullie ‘oorzaken’ werkt?
Het is niet altijd even makkelijk om die verschillende diepere oorzaken op te sporen. Dat is wel belangrijk omdat je anders oplossingen toepast die niet gaan helpen.
Het verschil tussen seksueel en emotioneel moet je goed uit elkaar houden, ook al vloeien ze soms uit elkaar voort.
Oorzaken op seksueel niveau
Een mooi voorbeeld van een ‘slechte’ oplossing is te vinden in de discussie een tijdje terug over een lustpil voor vrouwen. De vraag was:
Helpt een lustpil om weer zin in seks te krijgen?
Dat zou deels kunnen, licht seksuoloog Stephanie Both in dit filmpje toe, maar… dan ga je er wel vanuit dat er een biologische oorzaak is. Namelijk een tekort aan bepaalde hormonen.
De lustpil kan een verkeerde oplossing zijn, omdat de zin in seks ontstaat door een wisselwerking tussen een gevoelig seksueel systeem (hormonen) en prikkels met een positieve, seksuele betekenis.
Met andere woorden: als je seksueel niet geprikkeld (meer) wordt, dan heeft een lustpil geen enkele zin. Verkeerde oplossing voor de verkeerde oorzaak. De volgende vraag doemt dan op:
Wat zijn de oorzaken dat je niet meer seksueel geprikkeld wordt?
Op dit seksuele niveau is de valkuil vervolgens dat je je richt op seksuele oorzaken zoals te weinig variatie, te weinig voorspel of schaamte voor je eigen lichaam.
Wanneer dit wel de juiste oorzaken zijn, dan zijn oplossingen als meer variatie en meer praten over wat je fijn vindt helemaal oké natuurlijk.
Maar niet als de gebrekkige emotionele verbondenheid in jullie relatie de boosdoener is.
Oorzaken op emotioneel niveau
Het ontbreken van een algemene emotionele verbondenheid is voor veel partners dermate deprimerend dat hen de lust tot seks vergaat. Ook hier kun je de vraag stellen wat de oorzaken zijn van die gebrekkige emotionele verbinding.
Om die zoektocht makkelijker te kaderen, neem ik de balans tussen deze 3 pijlers van een relatie weleens als uitgangspunt:
1. Zorg. Partners zorgen voor elkaar zonder dat er onvrede is over de taakverdeling, de ongelijkwaardigheid of de andere 2 pijlers.
2. Gehechtheid. Partners zijn liefdevol en veilig gehecht aan elkaar zonder onvrede over de emotionele verbondenheid of de andere 2 pijlers.
3. Seks. Partners hebben fijne, vrijwillige lichamelijke intimiteit met elkaar zonder onvrede over wat ze tekort komen op seksueel gebied of op het gebied van de andere 2 pijlers.
Voor ieder koppel geldt dat een prettige balans op deze 3 pijlers heel persoonlijk is.
Maar op het moment dat je relatie of gezin puur op pijler 1 van de praktische zorg draait, dan is de kans groot dat de seks en de gehechtheid erbij in schieten.
Sommige partners kiezen vervolgens voor de ingang van pijler 3 om weer emotionele verbondenheid te ervaren, andere partners voor de ingang van pijler 2 van de gehechtheid.
Het is een lastig relatieprobleem als je verschilt in de keuze welke ingang te nemen. Nog even los van de biologische behoefte aan seks.
Emotionele ofwel relationele oorzaken onder de gebrekkige emotionele verbinding zijn bijvoorbeeld:
- Pijn van de seksuele afwijzing voelen
- Pijn van het gebrek aan aandacht voor de context voelen
- Pijn van eerdere kwetsingen voelen
- Pijn van het als-seksueel-instrument-gebruikt-worden voelen
Je ziet: het gaat in de diepte vrijwel altijd over pijnplekken. En die kunnen behoorlijk divers zijn. Steeds weer aandacht voor de context hebben met rust en romantiek bijvoorbeeld, heeft als oplossing geen enkele zin als er afwijzingspijn speelt.
De beste oplossing
Emotionele ofwel relationele verbondenheid is onderdeel van de 2e pijler ‘Gehechtheid’. Ook als je die verbondenheid op seksueel gebied mist (of op het gebied van zorg).
Onvrede op gehechtheid vraagt dus om andere oplossingen dan seksuele oplossingen.
Het gaat om de volgorde.
Soms is het dus niet: de juiste oplossing voor de juiste oorzaak, maar is het: de juiste oplossing op het juiste moment.
Bij een gebrekkige gehechtheid is het daarom de juiste en beste oplossing om eerst de emotionele verbondenheid op een veilige manier te herstellen.
Veiligheid is hierin een belangrijke sleutelfactor.
Gehechtheid en veiligheid gaan hand in hand. Als je onveilig aan elkaar gehecht bent dan is angst je leidraad. Als je veilig gehecht bent aan elkaar dan is liefde de leidraad. Met deze vragen kun je dat voor jezelf op een rijtje zetten:
- Hoe veilig voel jij je op seksueel gebied bij jouw partner?
- Hoe veilig voel jij je op emotioneel gebied bij jouw partner?
Kun je deze 2 vragen wel zo duidelijk van elkaar onderscheiden? Waarschijnlijk loopt het in elkaar over en kun je elkaars communicatieve vermogen als meetlat nemen:
- Hoe veilig voel jij je om alles tegen je partner te zeggen? Op emotioneel gebied? Op seksueel gebied? En ook als het niet zo’n leuke boodschappen zijn waarmee je jouw partner boos, teleurgesteld of verdrietig maakt?
Daarin lees je ook hoe het zit met:
- seksueel gaspedaal versus seksueel rempedaal
- spontane lust versus responsieve lust
Feiten en fabels over seks
Uiteraard zijn je seksuele behoeftes helemaal oké. En ook is het heel normaal als je periodes geen zin in seks hebt. Het komt vaak voor. Er is ook een klein percentage mensen (iets van 1% waarschijnlijk) dat aseksueel is en zich zonder seks helemaal goed voelt.
Sommige partners zetten zichzelf of elkaar onder druk met regels hoe het wel of niet zou horen of moeten zelfs. En dat is nogal eens gebaseerd op foutieve informatie.
Voor de emotionele verbondenheid kan die foutieve informatie op tenminste 2 manieren nadelig uitpakken:
- Je voelt je niet veilig omdat je je onzeker of verward voelt in vergelijking tot wat ‘normaal’ of een vermeend feit is. Ben jij soms de oorzaak van jullie seksuele problemen?
- Je voelt je niet veilig omdat je het negatieve oordeel van jouw partner vreest. Doe je dan seksuele dingen om je partner te pleasen of niet kwijt te raken?
Foutieve informatie heeft dus invloed op hoe veilig verbonden je je voelt. Daarnaast beïnvloedt het je zin op het moment dat de informatie niet klopt bij wat je voelt. Vandaar dat het handig is om de nieuwste feiten te kennen.
Naast het filmpje eerder in dit blogartikel van seksuoloog Stephanie Both hier nog het filmpje van het Kenniscentrum Seksualiteit (vroegere Rutgershuis):
Hier van beide filmpjes en thuisarts.nl de feiten samengevat:
- Seks is wel een biologische drift maar geen biologische noodzaak om te moeten ontladen omdat je anders ‘sterft’.
- Je bent geen slachtoffer van je driften, want wij mensen zijn er ook opgebouwd dat we onze emoties en ons gedrag op seksuele prikkels kunnen beheersen.
- In periodes geen zin in seks hebben is normaal en komt vaak voor.
- Er zijn geen vaste normen voor wat weinig, veel of normaal is.
- Behoeftes kunnen in de loop van de tijd veranderen.
- Fysiek is er weinig verschil tussen vrouwen en mannen: bij allemaal is het een wisselwerking tussen een gevoelig seksueel systeem (hormonen) en prikkels met een positieve, seksuele betekenis.
- Psychologisch is er wel wat verschil. Voor vrouwen is gemiddeld genomen de context belangrijker om zin in seks te krijgen.
- Het gemiddelde van groepen mannen of vrouwen zegt niet iets over jou als individu. Er zijn zowel vrouwen als mannen die in periodes geen zin in seks hebben.
- Zin in seks komt niet vanzelf. Die zin wordt bepaald door de omstandigheden, de seksuele prikkels, de verwerking van die seksuele prikkels door je lichaam en of je de prikkels prettig vindt.
Vind je het lastig om de juiste oorzaken -en dus de juiste oplossingen- te vinden waarom je geen zin meer hebt in seks? Ik heb hier een checklijst voor je (bron thuisarts.nl).
Checklijst oorzaken geen of minder zin in seks
Omstandigheden
- relatieproblemen
- stress door relatie-externe gebeurtenissen
- kinderen hebben (of krijgen)
- geen geschikte, rustige plek
- normen uit je opvoeding, cultuur of geloof die seksualiteit in de weg zitten
- angst voor een ongewenste zwangerschap of een geslachtsziekte
Seksuele oorzaken
- ontbreken seksuele prikkels die jou opwinden
- weinig fantasie over seks
- de gedachte dat je seksueel moet presteren
- vooroordelen of niet-kloppende gedachten over seks (zie het lijstje met de feiten hierboven)
- seksuele klachten bij je partner
- verschil in seksuele behoeften en opdringerigheid die ‘afstoot’
Lichamelijke oorzaken
- lichamelijke pijn
- (chronische) vermoeidheid
- overgewicht
- chronische ziekte
- hormoonschommelingen
- bijwerking van sommige medicijnen
- bijwerking van voorbehoedmiddelen
- bijwerking van overgang en/of overgangsmiddelen
- medische of operatieve behandelingen
Psychologische oorzaken
- somberheid of depressie
- angst dat het vrijen pijn gaat doen
- angst dat het vrijen op een teleurstelling zal uitlopen
- angst dat je niet kunt presteren
- angst dat je jouw partner niet kunt bevredigen
- angst dat je de controle verliest
- angst voor afwijzing
- angst dat het vrijen riskant is voor jezelf of je partner vanwege een lichamelijke toestand of een ziekte
- negatieve gedachten over jezelf of je lichaam
- negatieve gedachten over seks en jezelf schamen
- negatieve seksuele ervaringen
Tips om oorzaken en oplossingen bespreekbaar te maken
Dit blogartikel is vooral bedoeld voor koppels die al weten dat een gebrekkige emotionele verbondenheid samen met de seksuele lading of verschillende seksuele behoeftes als eerste opgepakt moet worden. Daarvoor kun je bij SamenCommuniceren terecht.
Maar weet je de oorzaken nog niet goed? Volg dan deze 5 tips op:
- Onderzoek met de checklijst welke oorzaken voor jou van toepassing zijn als je geen of minder zin in seks hebt. Dat geldt ook voor je partner als die geen zin in seks (meer) heeft.
- Om te ontdekken op welke volgorde je straks de oplossingen in wil zetten, kun je elke oorzaak een score tussen bijvoorbeeld de 0 (speelt niet) en een 10 (speelt heel sterk) geven. En ze daarna op volgorde van urgentie zetten.
- Onderzoek dan bij jezelf waardoor je vroeger wel zin kreeg in seks. Wat was het op deze 4 gebieden: de omstandigheden, de seksuele prikkels, de verwerking van die seksuele prikkels door je lichaam en de positieve betekenis van die prikkels voor jou.
- Bespreek dan samen met je partner wat jullie allemaal kunnen doen om weer zin in seks te krijgen.
- Zet alles als plan ook concreet op papier, zodat je het regelmatig samen kunt nalezen. En bedenk: wie schrijft die blijft.
Hier kun je van alles nalezen en meer oefeningen vinden:
>>> https://www.thuisarts.nl
>>> https://www.seksualiteit.nl
>>>https://sense.info