Ken je het dat jij en je partner vastlopen in een negatieve communicatiecirkel waarin het er om gaat wie wat wanneer iets zei of deed?
Zoiets als deze discussie?
Jij: Nou hoe het ging was dat jij … zei.
Partner: Nee hoor , dat heb ik helemaal niet gezegd.
Jij: Jawel! Wat je letterlijk zei was …
Partner: Nou, dat herinner ik me echt niet. Ik kan me niet voorstellen dat ik dit zo gezegd heb, en al helemaal niet zo bedoelde.
Jij: Toch ging het wel zo, ik vind het echt vervelend dat jij het je niet herinnert. Zo kun je je er wel lekker achter verschuilen en schuif je de verantwoordelijkheid af.
Partner: Ja maar dat kan ik toch niks aan doen?!
Strijd om de waarheid van herinneringen
Zo’n meningsverschil kan oeverloos zijn. Heel frustrerend als één van jullie een goed geheugen heeft en de ander een stuk minder. Of wanneer je het ieder heel verschillend herinnert.
- Hoeveel tijd en negatieve energie stop jij erin om hele gesprekken uit het verleden woord voor woord te herhalen?
- En hoe makkelijk leg jij je partner iets in de mond als hij/zij het niet meer middels zijn/haar eigen geheugen kan verifiëren?
- In hoeverre zie jij het herinneringsvermogen van jouw partner als maatstaf van de liefde voor jou? Of anders gezegd: als maatstaf van hoe belangrijk jij voor jouw partner bent?
- Wat is trouwens jullie doel om hele gesprekken of gebeurtenissen letterlijk volgens de ‘waarheid’ naar boven te halen?
- En helpt het?
- Lukt het dan inderdaad om de kloof tussen jullie te overbruggen?
Misvattingen over het geheugen
Er zijn in dit soort negatieve communicatiecirkels een aantal factoren over het geheugen waar je misschien geen weet van hebt. Misvattingen die jullie negatieve cirkels waarschijnlijk nodeloos in stand houden. Nog even los van de vraag of jullie je wel op de goede discussie richten. Daar kom ik straks op terug.
Want hoe werkt ons herinneringsvermogen eigenlijk?
In mijn EFT-Therapietrainingen maak ik de frustratie vaak mee dat partners zich dingen niet of verschillend herinneren. Er komt nogal wat verontwaardiging bij kijken als partners herinneringen inzetten om bepaalde punten te ‘bewijzen’.
De vraag is of het zin heeft om dingen letterlijk uit het geheugen op te diepen. Herinneringen zijn namelijk niet perse zo betrouwbaar.
Onze herinneringen zijn namelijk reconstructies
Na veel psychologisch onderzoek is de algemene conclusie inmiddels dat herinneringen geen exacte kopieën zijn van onze ervaringen. We hebben allemaal een inwendig rommelig aantekenboekje waarin we dingen doorkrassen en later weer bijschrijven.
- Nieuwe informatie vertekent onze herinnering.
- We kleuren de herinnering soms pas achteraf in met emoties en ervaringen die we pas na dat moment opdeden.
- We zetten de herinnering iedere keer weer opnieuw als een constructie in elkaar op het moment dat je de herinnering uit je geheugen opdiept.
Ons geheugen is barmhartig
Gemiddeld genomen stellen we gebeurtenissen uit het verleden positiever voor dan ze misschien waren. Dat doen we om onszelf beter te voelen over wie we zijn en wat we gedaan of gezegd hebben.
Dit kun je als oneerlijk, onbetrouwbaar of ontwijken betitelen. Maar… ons geheugen is er op uitgerust om pijnlijke gebeurtenissen te verzachten. En soms zelfs te vergeten. Daarmee stelt je geheugen je in staat om door te gaan.
Het is dus een zelfbeschermingsstrategie wanneer je een gebeurtenis positiever voordoet, relativeert of jezelf (dan wel de ander) zegt de dingen niet zo zwaar te nemen. Partners die dit goed kunnen vinden het ophalen van pijnlijke herinneringen nergens toe dienen.
Heel lastig als jij pijnlijke gebeurtenissen juist wel wil ophalen om het te verwerken. Om het zo een vredig plekje in jullie relatie te geven. Of om zo de emotionele verbinding tussen jullie te herstellen.
Valse herinneringen
Sta je wel eens met je oren te klapperen als je jouw partner iets hoort vertellen wat niet gebeurd of gezegd is? Goed mogelijk dat je partner het wel gedacht heeft. Alleen niet hardop gezegd terwijl hij/zij wel in die veronderstelling is.
Frappanter is dat mensen zich soms ervaringen herinneren die ze zeker niet meegemaakt hebben. Dit is in psychologisch onderzoek met onder meer jeugdherinneringen uitgebreid getoetst.
Met verzonnen gebeurtenissen wisten onderzoekers in experimenten pseudoherinneringen te creëren. Wanneer iemand die je vertrouwt iets van vroeger vertelt, geeft dat je kennelijk een goede reden om erin te geloven.
En dat schept dan weer de verwachting dat de ervaring nog in je geheugen te vinden moet zijn. Voor je het weet vertel je na wat je hoorde en denk je ook werkelijk dat het gebeurd is.
We onthouden vooral afwijkingen
Ons geheugen heeft de capaciteit om 2 of 3 levens te onthouden. Alleen is dat niet zinvol. Veel herinneringen verdwijnen zomaar. Dat is maar goed ook, want het zou heel vermoeiend zijn om alles te onthouden.
We moeten onderscheid kunnen maken tussen belangrijke en onbelangrijke zaken. Dit is een gevoelig punt als je er ieder anders in staat wat belangrijk en wat onbelangrijk is. Voor je het weet neem je het heel persoonlijk op.
Maar persoonlijk verschillende prioriteiten zijn onvermijdelijk. We onthouden namelijk vooral wat afwijkt van het gemiddelde. Met alle verschillen tussen ervaringen en mensen is het niet gek dat ieders gemiddelde er ook verschillend uitziet.
Om moeilijkheden te voorkomen onthoud je heel vervelende herinneringen voor je eigen bestwil. En heel fijne herinneringen blijven ook bewaard. Daartussenin wordt flink opgeruimd.
Overdrijven om beter te onthouden
Uit nieuw onderzoek blijkt dat dit nog best logisch is, aldus de Volkskrant op basis van het beschreven onderzoek in het Journal of Neuroscience . Een aantal citaten hieruit:
… ons brein overdrijft ‘uit zichzelf’ om gebeurtenissen beter te onthouden, niet omdat mensen perse bewust overdrijven …
… hoe meer vergelijkbare herinneringen onze hersens op moeten slaan, hoe meer ze verschillen gaan aanbrengen om de herinneringen beter van elkaar te kunnen onderscheiden …
… een neveneffect is dan wel dat die herinneringen worden vervormd …
… herinneringen zijn dus geen directe kopie van de realiteit …
Nils Müller, neurowetenschapper aan de Radboud Universiteit: ‘Sinds ik onderzoek doe naar ons geheugen ben ik steeds voorzichtiger geworden met mijn eigen herinneringen. Want ik weet hoe gebrekkig die zijn. Als ik ruzie heb, bijvoorbeeld, probeer ik me ervan bewust te zijn dat ik misschien wel fout zit omdat ik een situatie verkeerd onthouden heb.’
Tips hoe ermee om te gaan
De feitelijk waargebeurde gebeurtenis achterhalen kan soms nuttig zijn om misverstanden uit de weg te ruimen. Bedenk alleen dat de beleving en interpretatie van de ‘waarheid’ toch wel verschillend blijven.
Tip 1: Erken de beleving
Zodra je merkt dat jullie de werkelijkheid inderdaad verschillend zien, kun je beter switchen naar hoe je het ieder beleefde. Erkenning van hoe je ieder iets beleeft levert in elk geval een betere ingang op om weer in verbinding met elkaar te komen.
Tip 2: Als het geheugen vermindert wees er dan op tijd op bij
Juist als het geheugen hapert is het des te belangrijker om er steeds in het hier en nu op tijd bij te zijn als er iets mis gaat tussen jou en je partner. Veel koppels kunnen achteraf vaststellen dat ze vastliepen in ‘harde’ cirkels, maar er op tijd bij zijn om escalatie of verwijdering te voorkomen is een ander verhaal.
Tip 3: Het vergeten van je partner anders framen?
Met alle (nieuwe) kennis over het geheugen van hierboven kunnen we concluderen dat ons geheugen ons helpt om te (over)leven. Hoe veiliger we ons voelen, hoe minder we het nodig hebben om negatieve gebeurtenissen te overdrijven om het goed vast te houden in ons geheugen. Dus misschien voelt een partner die veel vergeet zich wel heel veilig bij jou…?