Maak jij ook wel mee dat jouw partner zich ‘verschuilt’ achter “zo zijn vrouwen nou eenmaal” of “zo zijn mannen nou eenmaal”?
Of trap je zelf in de valkuilen van seksestereotypering?
Het lijkt misschien onschuldig maar met zowel positieve als negatieve stereotypering doen we onszelf en onze partner tekort. Het betekent dat we de kenmerken van één of enkele personen aan een hele groep toeschrijven.
Dit gebeurt er dan: “Mijn partner is een man. Alle mannen doen … Van hem kan je dus verwachten dat hij …”
Waarom doen we onszelf en onze partner tekort met stereotype uitspraken?
In onze relatie kunnen de man/vrouwetiketjes handig lijken. Ze geven ons duidelijkheid en berusting (over een traditionele taakverdeling bijvoorbeeld), en soms zelfs opluchting. En het is makkelijk want we hoeven niet steeds weer opnieuw een boel informatie te verwerken en interpreteren.
Nadeel is dat dit soort etiketjes tot hardnekkige vooroordelen leiden, die ons (en onze kinderen!) beperken om je vrij en succesvol te ontplooien.
Een paar hardnekkige vooroordelen zijn bijvoorbeeld:
- Vrouwen zijn gevoeliger dan mannen.
- Mannen kunnen niet multitasken, vrouwen wel.
- Vrouwen zijn niet goed in technische klussen, mannen wel.
- Mannen zijn ambitieuzer in het werk dan vrouwen.
- Vrouwen vinden gezin & kinderen belangrijker dan mannen.
- Vrouwen kunnen beter communiceren.
- Mannen zijn beter in wiskunde.
In je relatie gaan dit soort vooroordelen vroeg of laat wringen omdat je nu eenmaal geen statische persoonlijkheid, geen statisch brein en geen statisch leven hebt.
De valkuilen
Man/vrouwetiketjes zorgen ervoor dat je jouw partner niet in zijn of haar eigen unieke waarde laat. En ze kunnen eenvoudigweg tot veel onbegrip en verkeerde keuzes leiden door:
1. Een verkeerd oordeel: je zit er gewoon naast :-). Jouw partner zegt of doet iets met een heel andere reden dan je bijvoorbeeld denkt. En ben je bijvoorbeeld voor niks gekwetst of beledigd.
2. Vastpinnen: je plaatst jouw partner in een hokje waar deze nog maar moeilijk uitkomt. Eén of twee keer iets fout gedaan en het zal wel altijd fout gaan.
3. Vastdenken: je ontneemt jezelf de mogelijkheid om steeds weer mooie, nieuwe dingen en ontwikkelingen van je partner te zien en te bewonderen. Je denkt dat je haar of hem wel kent…
4. Verantwoordelijkheid ontlopen: je legitimeert het gedrag van je partner. Hij of zij kan er niks aan doen dus is het oké verder. Of niet oké maar je berust er maar in (of niet :-)).
5. Selffulfilling prophecy: je reageert naar hoe je denkt dat het hoort bij jouw rol als man of vrouw. Met een “Zie je wel” vind je steeds weer bevestiging, terwijl je vergeet dat we allemaal selectief waarnemen: we zien alleen dat wat onze ‘waarheid’ bevestigt. Zo zorg je er dus bij je partner voor dat hij of zij vanzelf naar de vooroordelen gaat handelen…
Aangeboren of aangeleerd?
Door uitspraken als “mannen of vrouwen zijn hier heel goed of heel slecht in” wek je het idee dat een goed eindresultaat niet het resultaat is van inspanning maar van een aangeboren factor. In dit geval of je van het mannelijk of vrouwelijk geslacht bent.
En wanneer je iets als aangeboren beschouwt, dan kan je er dus niets aan veranderen ook al doe je nog zo je best. Dit raakt aan de eeuwenoude nature-nurture-discussie over de oorsprong van onze eigenschappen.
Nature betekent dat ‘aanleg’ onze persoonlijkheid bepaalt. Bij ‘nurture’ zijn het vooral opvoeding en leefomgeving die onze persoonlijkheid vormen.
Mannen komen van Mars en vrouwen van Venus?
Degenen die deze uitspraak geloven, zijn waarschijnlijk nature-aanhangers… Dan geloof je dat (veel) vrouwelijke en mannelijke eigenschappen bij geboorte al vaststaan.
Vele onderzoeken hebben inmiddels uitgewezen dat de invloed op onze persoonlijkheid van zowel onze genen als onze omgeving afkomstig is. Er is echter bij lange na nog geen overeenstemming over de verdeling tussen deze twee qua grootte.
Wat is nieuw?
Of je nu meer gelooft in ‘nature’ of ‘nurture’, nieuw is het grote inzicht uit de neurobiologie dat ons brein flexibel is. Het is een spier die je kunt trainen. Onze aannames en ons gedrag hebben invloed op ons brein, en andersom.
Het goede nieuws hiervan is dat we ons er niet bij neer hoeven te leggen dat bij onze geboorte alles (eventueel) al vaststaat. ‘Eens een dief, altijd een dief’ is een spreekwoord dat we net zo goed helemaal weg kunnen gooien :-).
Hoe vermijd je de valkuilen van seksestereotypering?
Een goeie vraag maar niet eenvoudig en kort te beantwoorden! Ik geef je hier graag 5 belangrijke hoofdpunten mee om je daarin te helpen.
Kennis en zelfkennis
Hier begint het allemaal mee. Robert Quinn, een autoriteit op het gebied van leiderschap en verandermanagement met wiens materiaal ik veel werk, laat in zijn werk zien hoe de simpele kracht van zelfkennis aanzet tot gedrevenheid, visie en risicobereidheid. Zijn motto is: Ken jezelf! Dit is bepalend voor excellerend succes.
Eerst beslissen, dan pas geloven
Heb jij een visie op jouw relatie? Zou je bijvoorbeeld principieel willen dat je elkaar zonder vooroordelen bejegent? Als je hierop ja zegt, dan moet je dit gewoon beslissen! Ook al geloof je dat sommige mannen- en vrouwendingen nou eenmaal vaststaan, je kunt beslissen om er niet naar te leven.
Van vastdenken naar losdenken
Heb je besloten? Dan kun je beginnen met ‘losdenken’. Bewust je gedachten beïnvloeden zodat je ernaar kunt voelen en handelen. Dit zijn 5 helpende gedachten die je kunt gebruiken:
- situaties en mensen veranderen voortdurend
- iedere situatie met mijn partner is nieuw
- iedere actie van mijn partner is uniek
- ik stel mijn mening even uit
- ik denk niet meer in goed/fout of gelijk/ongelijk
Versterk het Halo-effect ten koste van het Horenseffect
Beide effecten passen wij mensen onbewust toe. Met het Halo-effect geef je jouw partner automatisch meer positieve eigenschappen als je haar of hem eenmaal enkele positieve eigenschappen hebt toegekend. Het Horenseffect werkt precies andersom.
Van framen naar reframen
Ben bewust van je taalgebruik. De woorden die je gebruikt kunnen vooroordelen en rolconflicten versterken. Eén van de bekendste voorbeelden is dat je het best de woorden ‘altijd’ en ‘nooit’ vermijdt. Bijvoorbeeld “jij bent ook altijd te laat” wordt in je hoofd steeds meer een waarheid, terwijl het feitelijk misschien maar 1 keer per week voorkomt :-).