Hoe goed ken jij die momenten dat je bij elkaar bent en je toch alleen voelt? En hoe vaak zoeken jullie dan de oplossing in meer leuke tijd samen doorbrengen en meer goede gesprekken voeren?
Helpt dat?
Is het dan inderdaad leuk?
Met een blijvend effect?
Een koppel kwam bij mij omdat ze er geen plezier meer in hadden om leuke dingen met elkaar te doen. Wel met de kinderen erbij, maar ook dan hadden zij als man en vrouw geen wezenlijk gevoelscontact.
Dat was het hele eiereneten…
Zij dachten dat het sleur was, maar zij hadden gewoon geen echt gevoelscontact meer. Daardoor was het ook niet meer echt gezellig om samen dingen te doen. Ze hadden er zelfs geen zin meer in.
Toen we met elkaar terugkeken bleek dat zij fysiek wel vaak bij elkaar aanwezig zijn, maar emotioneel niet of nauwelijks. In hun ruzies hierover kwamen vooral dit soort argumenten op tafel:
- Hoezo? Ik ben er toch.
- Ja maar met jou breng ik toch al de meeste tijd door.
- Jij bent steeds zo in jezelf, dat vind ik niet echt samen.
- Ja maar jij bent steeds met je eigen dingen bezig en dan mag ik jou niet lastigvallen…
- Als de kinderen de deur uit zijn hebben we nog tijd genoeg om samen dingen te doen.
Er zijn partners die genieten van de stille, fysieke aanwezigheid bij elkaar. Ook dan voelen zij zich emotioneel verbonden en op hun gemak. En er zijn partners die dat missen.
Bij het koppel dat bij mij kwam was er weliswaar sprake van fysieke aanwezigheid, maar niet van emotionele aanwezigheid. Daar zijn we aan gaan werken. Het was mooi om te zien hoe hun vermeende sleur zachtjesaan als sneeuw voor de zon smolt.
Wat is nou precies emotionele aanwezigheid?
Emotioneel aanwezig is dat je gepast wilt en kunt reageren op de behoeften van je partner. Of deze behoeften nou klein of groot zijn, zichtbaar of onzichtbaar en of je ze nou wel of niet herkent bij jezelf.
Jouw bereidheid om gepast te reageren, daar gaat het om.
Dat is belangrijker dan precies te weten wat de behoeften van jouw partner zijn. Doordat je überhaupt reageert, laat je zien dat je om de behoeften van jouw partner geeft.
Vergelijk het eens met je kindertijd
Ik mag graag voorbeelden geven over hoe je met kinderen omgaat. Volwassenen weten het bij hun kinderen namelijk heel goed, maar vergeten dat zijzelf ook exact dezelfde behoeften hebben.
Hoe was jouw kindertijd?
Wat ik vaak hoor is dat moeder of vader wel aanwezig was. Maar ‘Ik was er altijd’ is helaas niet genoeg. Was jouw moeder of vader ook altijd aanspreekbaar?
Leefde hij of zij zich actief in jouw gevoelens en behoeften in om vervolgens gepast te reageren?
Werd je gestimuleerd om jouw gevoelens te uiten en te onderzoeken? Zonder waardeoordeel, te snelle troost of oplossingen? Op een consistente en voorspelbare manier?
Meer dan aandacht
Als volwassene heb je die consistente reactiebereidheid op jouw gevoelens en behoeften nog net zo goed nodig. Dit gaat verder dan aandacht hebben voor elkaar. Ik weet dat veel partners wel aandacht hebben voor elkaar maar dat niet altijd doen met zichtbaar gedrag.
In de communicatie gaat het dan om je aandacht hardop kenbaar te maken. Ik kan niet genoeg benadrukken dat het gaat om de handeling van het reageren.
Ook al weet je niet wat er aan de hand is en ook al weet je niet wat je moet zeggen of doen. Je kunt nog beter je twijfel of onzekerheid hierover uitspreken dan helemaal niets zeggen of doen.
Een paar tips
Er zijn nogal wat drempels die het voor veel partners heel moeilijk maken om emotioneel aanwezig te zijn en te blijven. Ik geef je hier een paar tips die het je wat makkelijker maken:
- Wees niet bang voor de onplezierige emoties van je partner. Emoties horen bij het leven en jij hoeft ze niet te voorkomen of op te lossen.
- Wees ook niet bang voor de behoeften van je partner. Dat je er aandacht voor hebt, wil niet zeggen dat je die behoeften ook moet vervullen. Het mag wel, maar het moet niet.
- Maak niet de vergissing dat het vervullen van de behoeften van je partner een maatstaf is van de liefde voor jouw partner.
Gepaste reacties zijn bijvoorbeeld:
- Aha, ik begrijp dat je je hierdoor <…> voelt.
- Ik wil je nu graag knuffelen, vind je dat fijn?
- Ik vind het moeilijk dat je <…deze behoefte…> hebt, ik weet er niet mee om te gaan.
- Ik vind het moeilijk dat je me dit vertelt, ik ervaar een appel om het op te moeten lossen. Kan dat kloppen?
- Ik wil graag weten wat er bij je speelt, wil je me dat vertellen?
Minder ‘gepaste’ reacties zijn bijvoorbeeld:
- Praktische oplossingen geven als je partner daar nog niet aan toe is.
- Troost geven of steunende verhalen vertellen als je partner daar nog niet aan toe is.
- Het gevoel of de behoefte van je partner relativeren.
- Het gevoel of de behoefte van je partner gaan verklaren.
Waar emotionele aanwezigheid al met al op neerkomt is dat je actief, consistent en gepast reageert op de behoeften van je partner. Dit op zichzelf is al een basisbehoefte. Hierdoor weet jouw partner dat hij of zij voor jou bestaat, erbij hoort en belangrijk is voor jou.
De consistentie is vooral van belang als jullie in een onveilige hechtingsfase verkeren. Wanneer de veiligheid en het vertrouwen voldoende ontwikkeld zijn dan is de consistentie (en daarmee de onvoorspelbaarheid) veel minder een punt.