Hoe vertaal je veiligheid naar de praktijk?

Ik wil me gewoon veilig bij jou voelen!

Een hartenkreet afgelopen week van de vrouwelijke wederhelft van een cliëntenkoppel van mij.

Ik zag de mannelijke wederhelft wat paniekerig uit zijn ogen kijken.

Maar je bent ook veilig bij mij!
Wat doe ik dan fout?

Zij keek hem vol verwarring en onbegrip aan. Met een blik naar mij.

Hij begrijpt er echt helemaal niks van.

En weer tegen hem:

Dat heb ik je toch al zo vaak verteld. Dat alles van mij oké is en jij je niet aangevallen voelt en mij geen verwijten gaat maken.

Hij in antwoord daarop:

Maar ik vind gewoon niet alles oké!
Moet ik me dan steeds maar aanpassen of zo?

Veel laagjes

In deze korte ‘discussie’ zie ik al veel triggers en laagjes van pijn. Wat die pijnplekken zijn, is natuurlijk heel persoonlijk.

Los van de oorzaak kun je jouw persoonlijke pijnplek als een boodschapper beschouwen van dat waar je behoefte aan hebt. Je geest waarschuwt jou als het ware. En wil jou tot actie aanzetten om (weer) in een tevreden staat van zijn te komen.

Simpel gefaseerd ziet dat proces er zo uit:

1. Oorzaak: jouw partner doet of zegt iets feitelijks wat iedereen in principe objectief kan waarnemen.
2. Trigger: jij beoordeelt dat feitelijke gedrag van jouw partner en geeft er een interpretatie aan.
3. Pijn: de mate van jouw pijn is afhankelijk van hoe jij de trigger ervaart. Hoe veiliger jij je voelt, hoe minder pijn triggers doen.
4. Behoefte: de pijn geeft aan hoe groot de kloof is tussen dat wat jij wilt en dat wat je niet hebt.
5. Bevrediging: dit is de actie die je moet doen om de behoeftekloof te dichten.

Wat gebeurt er in negatieve communicatiecirkels?

Partners zijn in hun communicatie meestal sec gericht op die 4e fase. Zij vertellen:

• Wat zij missen
• Wat zij willen

En wat vergeten zij?

Zij ‘vergeten’ het SMART te maken.
Om maar even een term uit de organisatiekunde te gebruiken.

Naar onze liefdesrelatie vertaald betekent het dat je jouw behoefte nog moet omzetten in een goede, duidelijke vraag. Om uit de negatieve communicatiecirkel te blijven moet de vraag liefst aan deze criteria voldoen:

1. Vertel wat je wil (en dus niet wat je niet wilt of mist).

2. Gebruik een werkwoord in de tegenwoordige tijd in jouw vraag.

Punt 1 en 2 verenigen het kenmerk dat je positieve actietaal in het hier en nu gebruikt.

Vermijd woorden als:
• Voortaan
• Altijd
• Nooit
• Weer eens
• Steeds

3. Stel je vraag bewust, nauwkeurig en zonder omwegen.

Bij dit 3e punt kun je zelf je onderscheid maken tussen direct en indirect. In Vlaanderen, Zuid-Nederland, West-Nederland enzovoorts verschillen de beleefdheidsnormen, maar weten we daarbinnen uitstekend hoe we ons frank en vrij durven uit te spreken.

Ook hier geldt weer: hoe onveiliger je je voelt bij elkaar hoe meer aanstoot je neemt aan de toon of woorden die je partner kiest.

4. Bedenk dat jouw partner zelf zijn of haar antwoord mag kiezen.

Vrije wilsbeschikking weet je wel. Je partner kan onder meer met ja, nee of misschien reageren. Een belangrijke oorzaak van negatieve communicatiecirkels op de langere termijn is wanneer je een partner hebt die zich verplicht voelt om steeds ‘ja’ te zeggen.

5. Reageer ‘belonend’ op ieder antwoord van jouw partner.

Belonend betekent hier niet dat je altijd positief of welwillend moet reageren. Natuurlijk mag je iets niet leuk of zelfs heel erg niet leuk vinden. Jouw pijn mag er zijn.

Het betekent vooral dat je niet ‘straffend’ reageert in de vorm van drammen, eisen, boos worden, dreigen, wrokkig zwijgen en dergelijke. Het effect van dit ‘straffende’ gedrag is namelijk dat jouw partner zich onder druk gezet voelt.

De hamvraag

Wat is nu veiligheid en hoe vertaal je dit naar de praktijk van je relatie?

• Bedenk dat alleen het uitspreken van je behoefte aan veiligheid niet voldoende is. Jouw partner kan hier waarschijnlijk niet zo veel mee. Je moet het nog in een duidelijke vraag vertalen.
• Pas de 5 criteria van een goede vraag toe en besteed met name aandacht aan die 5e van het belonende reageren.
• Bedenk dat het vragen of krijgen van veiligheid iets is wat je niet met een enkele actie kunt realiseren. Het is een proces waarin je allebei keer op keer ‘belonend’ gedrag van elkaar ervaart. Met als uitkomst dat je steeds meer jezelf kunt zijn en de verschillen tussen jullie niet meer zo zwaar wegen.
• Bedenk ook dat je vecht- of vluchtrespons zodanig sterk geprogrammeerd kan zijn dat je deze met bewust anders interpreteren (in de triggerfase) niet zomaar omdraait.
• Lukt het met deze vraagvaardigheid niet om uit jullie negatieve communicatiecirkels te blijven? Dan zit er niets anders op dan op een dieper niveau op zoek te gaan naar de werkelijke triggers en de werkelijke pijnplekken die voor veel mensen helaas in het onbewuste verborgen zitten.