Voor sommige partners heeft het woord ‘veranderen’ een negatieve lading. Velen beschouwen het als een no-go-area om elkaar te willen veranderen.
In alles wat ik zo lees zie ik het als tip voor een goede relatie vaak voorbij komen: elkaar accepteren en elkaar niet willen veranderen.
Ik ben het oneens met deze tip in absolute zin.
Niet alleen omdat ie vaak als afweer geldt (je moet me maar accepteren, jij wil mij veranderen, ik mag van jou niet zijn wie ik ben), maar ook om een taalkundig pragmatisme.
In de spraakverwarring vergeten velen dat je een term heel verschillend kunt beleven. En dat deze beleving daar bovenop ook nog afhankelijk is van jouw of jullie leefcontext.
Met leefcontext bedoel ik niet alleen jouw of jullie leven, maar ook de fase waarin jullie samen verkeren. De ene fase is namelijk de andere niet.
In beginsel is bijvoorbeeld juist het niet accepteren een positieve drijfveer om iets aan jullie situatie te veranderen. En als je er na enige tijd achterkomt dat het niet lukt kun je bepaalde dingen wel gaan accepteren.
Koppels die na 30 jaar nog gelukkig zijn, hebben waarschijnlijk al van alles meegemaakt. Grote kans dat ook bij hen het wel en niet accepteren elkaar afgewisseld hebben.
Wie weet hoeveel cycli van verliesverwerking zij doorlopen hebben. Met als slotfase (of tijdsmoment van het interview) het grote, verheerlijkte (?) accepteren.
‘Veranderen’ kun je als een nuttige tegenhanger van ‘accepteren’ opvatten.
Pas door ‘veranderen’ als werkwoord te doen, ga je richting geven aan dat wat je wilt veranderen. Er zijn bijvoorbeeld taakverdelingsproblemen in het huishouden die je wilt oplossen.
Wederzijdse gedragsverandering is dan een heel logisch gevolg van een goed compromis. Misschien niet altijd leuk, met wellicht een extra lading als jullie je niet lekker in je vel voelen bij elkaar.
Wanneer mensen ongelukkig zijn in hun relatie kiezen zij uit 2 ingangen om te verbeteren:
- je verandert (het gedrag van) je partner
- je verandert je eigen gedrag of wensbeeld
Je bedoelt dit positief. Jouw motivatie is dat je van jouw partner houdt en dat je dit middels emotionele verbondenheid wil voelen. Helaas ziet jouw partner dit niet. Die ervaart het als eisend trekken of zwijgend afsluiten.
Waar gaat het echt om?
Ik geef je hier graag een paar prangende vragen om eens bij stil te staan als jij en je partner vaak vastlopen in wisselende cirkels van eisend trekken en zwijgend afsluiten.
Vraag 1: Is het relevant om te vragen wie er moet veranderen?
Als 1 van jullie zich ongelukkig voelt, heeft dat dan invloed op jullie relatie? Als jij je ongelukkig voelt, kun je dan liefdevol ontvankelijk zijn voor jouw partner?
En andersom. Als jouw partner zich ongelukkig voelt, staat hij of zij dan open voor jouw behoeften?
De vraag wie er moet veranderen is niet relevant als je deze vragen respectievelijk met ja, nee, nee beantwoordt. Het gaat om de relatiedynamiek die jullie primair willen veranderen, toch?
Vraag 2: is het letterlijk goed/fout gedrag of gaat het om jouw kijk erop?
De inzet van veel meningsverschillen is dat partners zich aangevallen voelen en zichzelf gaan verdedigen. Je denkt misschien dat jouw partner alles als kritiek opvat.
Dat zou best kunnen. Maar kan het kloppen dat jij de verdedigende reactie van jouw partner ook als afwijzende ‘kritiek’ opvat?
Wat ik veel meemaak is dat partners zichzelf niet zozeer aan het verdedigen zijn, maar de 2e ingang van verbeteren kiezen. Namelijk jou een andere kijk op de situatie of het gedrag geven zodat je er niet meer onder hoeft te lijden.
Vraag 3: Is het fout gedrag of ben je een foute persoon?
Als je geen lading op het woord ‘verkeerd’ legt dan kun je gewoon dingen verkeerd aanpakken zonder dat jij je als persoon verkeerd (bekritiseerd) voelt.
Iets als verkeerd of fout beoordelen wil niet zeggen dat jij als persoon verkeerd of fout bent. Hier maken velen van ons de grote (aangeleerde) beslissing dat je persoonlijke waarde afhangt van wat je goed of fout doet.
Dit vertaalt zich dan al gauw naar het gevoel dat jij er niet mag zijn.
Vraag 4: Is het zinnig om de etiketjes goed en fout gedrag te gebruiken?
Soms wel en soms niet. Dat ‘soms wel’ is vooral van toepassing als je vooraf overeenstemming hebt over wat goed of fout gedrag is. Zoals jurisprudentie voor de samenleving werkt, werkt cultuur voor je relatie.
In beginsel zie ik bij mij in de praktijk koppels die de ander of zichzelf verkeerd noemen. Zij ervaren foute communicatie en fout gedrag. Er is hierover geen gedragen afsprakenstelsel, dus de discussies kunnen eindeloos duren.
Een groot deel van mijn trajecten is daarom gericht op het verschuiven van goed/fout-denken naar gevoel/behoefte-denken. Het is in deze fase dus niet zinnig om goed/fout-etiketjes te plakken.
Vraag 5: Is het echt fout gedrag of een behoefte van jou die geen aandacht krijgt?
Aan de buitenkant zie je in jullie negatieve communicatiecirkels waarschijnlijk veel getouwtrek om die afspraken, de normen en de etiketjes.
Ook over communicatievaardigheden kun je touwtrekken: ik vind dat je mij met respect moet behandelen en dit is wat ik daaronder versta… Zo hoor jij te doen tegen mij. Tegen de kinderen, tegen de familie, tegen… enzovoorts.
Eronder schuilen altijd pijnplekken en verlangens die partners niet meer open en onbevangen met elkaar delen.
Vraag 6: Ervaar jij een bedreiging als je de veranderwensen van jouw partner hoort?
Het vinden van deze bedreigingen is één van de belangrijkste stappen die je samen kunt nemen. Door ze van jezelf en van je partner te kennen en vervolgens hardop uit te wisselen lost de lading en de pijn op.
Zolang jij je sterk, onafhankelijk en stoer in de ontkenning van die ervaren bedreigingen door jouw partner blijft opstellen, zul je tegen donkere periodes blijven aanlopen.
Vraag 7: Zouden het veranderen van gedrag en je kijk erop ook samen kunnen gaan?
Tot slot deze mooie vraag met een open deur. Jouw antwoord is vast ‘ja’ als ik je deze vraag zo stel. Het zal je tegelijk niet verbazen dat de meeste mensen dit compleet uit het oog verliezen als zij in negatieve cirkels verwikkeld zijn.
Als je wilt verbeteren vind ik het slim om niet te kiezen voor het uitgangspunt dat jij of jouw partner moet veranderen. Want je bent allebei nergens schuldig aan.
Door nieuw denken, doen en voelen als een aanvulling te zien en te ervaren verander je zowel jouw kijk als jouw gedrag op een natuurlijke manier. Dat alles levert bijna als vanzelf nieuw ‘positief’ gedrag op, zodat je de negatieve spiraal omdraait naar een positieve spiraal.