Het is onmogelijk om met elkaar te leven en lief te hebben zonder jouw partner te kwetsen en door jouw partner gekwetst te worden.
Het gaat er daarom niet zozeer om dat je alle kwetsingen krampachtig moet zien te voorkomen, maar meer om hoe jullie met dit gegeven omgaan.
Als het niet lukt om je weer veilig verbonden te voelen, zou het heel goed kunnen dat 1 of meer zware kwetsingen nog altijd een belemmerende rol spelen. Ook al heb je het er nog zo vaak over gehad, als dit niet op de goede manier gebeurt dan heeft het weinig of slechts een tijdelijk effect.
Hoe merk je dat?
Oude kwetsingen die nog niet genezen zijn zullen steeds weer opspelen. Je merkt dat als je vervelende en kwetsende gebeurtenissen uit het verleden steeds weer naar boven haalt in ruzies.
De zogeheten oude koeien.
Ze hebben dan nog geen goed plekje gekregen en je durft je niet meer in vertrouwen op te stellen. Je zou zomaar weer opnieuw gekwetst kunnen worden.
Wat is een relatietrauma?
Situaties waarin de ene partner de andere in de steek heeft gelaten of heeft verraden zien we als relatietrauma’s. Dit is iets heel persoonlijks wat je voor een ander niet of nauwelijks kunt beoordelen.
Je hebt lichtere en zwaardere relatietrauma’s, maar ze wegen extra zwaar bij paniek tijdens dit soort gestreste momenten:
- vreemdgaan
- geboorte en ziekte van kinderen
- (terminale) ziekte
- sterfgevallen
- ontslag
Voor de gekwetste partner gaat het in elk geval om een nood- of panieksituatie. Als jouw partner op zo’n kwetsbaar moment jouw noodkreet negeert of er ongepast op reageert, dan:
- Staat je wereld op zijn kop.
- Wordt je basale gevoel van vertrouwen in je partner de bodem ingeslagen.
- Voel je je totaal hulpeloos en worden al je ideeën over voorspelbaarheid en controle ter discussie gesteld.
Relatietrauma’s zijn verwondingen die niet gewoon maar weggestopt of vergeten kunnen worden, of ‘waar je gewoon overheen moet komen’. Dit soort verwondingen leidt tot een alerte, behoedzame houding die gericht is op zelfbescherming en die voortkomt uit de gedachte:
“Nooit laat ik me nog zo kwetsen”.
Het beperken van risico’s geef je dan voorrang boven het maken van contact met je partner.
Standaardsymptomen van traumatische stress zijn:
- Overdreven waakzaamheid, wat als wantrouwen over kan komen.
- Flashbacks, wat als piekeren en malen kan overkomen.
- Zelfverdoving en vermijding, bijvoorbeeld als je steeds tegen jezelf zegt: ‘niet voelen, niet aan denken, niet over praten’.
Je kunt het vergelijken met een verkeersongeval of een inbraak. Het is niet voor niks dat je je verhaal meerdere keren moet kunnen vertellen om het te verwerken.
Alleen maar ‘sorry’ is niet genoeg
Een kort-door-de-bocht-sorry of een te snelle echt-gemeende-sorry verergeren de pijn van grotere kwetsingen alleen maar. Dat komt namelijk zo over:
“Ik heb toch sorry gezegd en nu moet je ophouden”.
Hiermee voelt een gekwetste partner zich eerder weggezet, niet serieus genomen en als onbelangrijk behandeld.
Hoe te genezen?
De emotionele wonden kunnen uitsluitend genezen worden door het creëren van een nieuwe, helende emotionele verbondenheid. Je herstelt het vertrouwen niet wanneer jij als gekwetste partner de ander alleen op rationele wijze vergeeft.
Vaak proberen koppels tevergeefs om dit soort wonden op een rationele, afstandelijke manier op te lossen. Het gevolg is dat de kwetsuur alleen maar nog een keer bevestigd wordt, in plaats van geheeld.
Je krijgt steeds sterker het gevoel dat je er niet mee om kunt gaan. Het wordt dan de altijd aanwezige ‘olifant in de kamer’ die door beiden zoveel mogelijk genegeerd wordt. Of die eens in de zoveel tijd heel heftig opspeelt.
Een goede, effectieve spijtbetuiging moet in elk geval deze 2 componenten bevatten:
- een uiting van berouw,
- en een uitnodiging om de verbinding weer te herstellen.
Voor het genezen van relatietrauma’s heb je een speciaal soort gesprek nodig dat tot twee uitkomsten leidt:
- Vergeving
- De bereidheid om opnieuw vertrouwen te stellen
De belangrijkste les is dat je de pijn van je partner serieus moet nemen en dat je vragen moet blijven stellen totdat de betekenis van een incident duidelijk wordt. Ook als dit incident in jouw ogen onbetekenend is of de gekwetstheid overdreven.