Een lastig verschil waar je als koppel tegenaan kunt lopen is:
- dat de ene partner alles wil structureren, plannen en afspreken
- en dat de andere partner juist alles meer op zijn beloop wil laten
In de negatieve communicatiecirkel kun je door dit verschil behoorlijk botsen en mijlenver van elkaar verwijderd raken.
Als jij de partner bent die graag goede, duidelijke afspraken maakt dan kunnen de kwaliteiten hiervan je behoorlijk tegenwerken in je relatie. Want hoe ga je er mee om als je een ‘afhoudende’ partner hebt die:
- meer ruimte wil voor spontaniteit?
- meer losse tijd voor zichzelf of (samen) lummelen wil?
- jouw behoefte aan afspreken claimend vindt?
- instemt met afspraken maar ze vervolgens niet nakomt?
In relaties zie ik grofweg deze 3 types regelpartner:
1. De afgesloten regelpartner
Dit is de partner die hecht aan structuur of stille ruimte voor zichzelf. Hij of zij kan heel geconcentreerd met iets bezig zijn. Wanneer je deze partner verstoort met een vraag kan hij of zij heel geïrriteerd en afwijzend reageren.
Deze partner maakt wel graag tijd voor jou, maar dan moet het wel van tevoren afgesproken zijn. Impulsieve acties stelt deze partner niet zo op prijs. Dat doorkruist de eigen behoefte aan bijvoorbeeld rust of efficiency.
Nadelen voor jou als vragende partner:
- Je voelt je afgewezen
- Je voelt je alleen staan
- Je voelt je een zeurkous
Met als risico dat je dit verwijtend terug communiceert of je terugtrekt en het er verder maar bij laat zitten.
2. De eisende regelpartner
Dit is de partner die de tijd samen van tevoren zoveel mogelijk wil afspreken. En daarbuiten zijn of haar eigen ding doet. Dat gaat heel goed samen met de afgesloten regelpartner tenzij ieders behoefte aan gezamenlijke tijd ver uit elkaar loopt.
Voor de eisende regelpartner is structuur niet zozeer het issue maar eerder dat je weet waar je aan toe bent. Hier zijn vele goede redenen bij te noemen, bijvoorbeeld dat je er zo rekening mee kunt houden in je agenda en andere toezeggingen kunt doen.
Nadelen voor jou als afhoudende partner:
- Je voelt je overheerst
- Je voelt je beperkt
- Je voelt je afgewezen
3. De wisselend afgesloten-eisende regelpartner
Wanneer en hoe je wel of niet de dingen wil afspreken kan natuurlijk ook erg contextafhankelijk zijn. Je bent natuurlijk niet een specifiek type. Je vertoont het gedrag dat jou op dat moment past.
Er zijn partners die het liefst zoveel mogelijk afspraken maken, partners die het liefst zo min mogelijk afspreken en daar dus ook geen initiatief toe nemen, en er zijn partners die wisselen.
Het etiketje ‘regelpartner’ kan je helpen om jullie pijnplekken en behoeften onder de meningsverschillen scherp te krijgen. Een etiketje wat je raakt is in principe een goede aanleiding om dieper te kijken.
Vervelende en oneerlijke etiketjes
Ik kan me heel goed voorstellen dat het etiket ‘regelpartner’ niet leuk is. In jullie negatieve communicatiecirkels kan het zomaar tot nog minder leuke etiketjes leiden zoals:
- Je bent zo’n controlfreak…
- Het moet allemaal op jouw manier…
- Jij neemt veel te veel verantwoordelijkheid…
- Je ben zo perfectionist…
- Je bent een egoïst, het moet op jouw voorwaarden…
Verkeerde oplossingen
Als je dit hierboven allemaal leest, wat denk je dan?
Is het een persoonlijk probleem als jij veel regelzucht vertoont? Of is het een relatieprobleem?
Heel veel mensen gaan namelijk allerlei zelfontwikkelingstrajecten doen om bijvoorbeeld psychologisch flexibeler te worden, meer zelfvertrouwen te krijgen, hun eigenwaarde te vergroten en assertiever te worden.
Op zich niks mis mee natuurlijk. Maar als je ermee worstelt in jouw relatie dan wil ik je op deze plek vragen:
Wat is de last die jij ervaart?
Heb jij er last van voor jezelf of heb je er last van dat jouw partner last heeft van jouw regelbehoefte?
Is het met andere woorden een persoonlijk psychologisch probleem dat jij hebt? Ben jij de ‘ongezonde’ oorzaak van jullie communicatieproblemen?
Of is het een wederkerig relationeel probleem waarin jullie elkaar niet begrijpen en allebei niet jezelf ‘mogen’ zijn?
Hier is het wel opletten geblazen. In negatieve communicatiecirkels zijn wij mensen namelijk geneigd om te wijzen naar de ander. Dit doen we om onszelf en de relatie te beschermen, ook al komt het zo niet over.
Voor je het weet geloof je jouw partner dat jij de oorzaak bent, dat jij degene bent die het niet goed doet. En als dit dan ook nog raakt aan jouw innerlijke kritische stem, dan is het helemaal mis.
En voor je het weet ben jij degene die naar de psycholoog moet om aan zichzelf te werken…
Stel dat je nu in een persoonlijk traject geleerd hebt jouw regelzucht te doorgronden en los te laten (geweldig!), maar… dat je nog steeds in negatieve communicatiecirkels vastloopt met jouw partner?
Je denkt misschien wel dat het heel hardnekkig is: je valt terug in je oude patroon. Je moet beter je best doen, denk je. Of als het jouw partner is die terugvalt, dan moet die beter zijn of haar best doen…
Werkende oplossingen
Stel dat de regelzucht ondanks alles een terugkerend probleem is bij jullie, dan moet je je serieus afvragen of de persoonlijke regelzucht wel het probleem is. Misschien is het alleen maar een symptoom van iets heel anders.
Ik zou willen dat ik je hier de ultieme werkende oplossing kon geven. Helaas kan ik dat niet omdat ieder koppel een eigen dynamiek, gevoeligheid en bewustzijn heeft.
Dat blijkt al uit de volgende 6 valkuilen die ik wisselend bij koppels tegenkom.
Valkuil 1: Focus op praktische argumenten
Veel partners verzanden in een vechtdiscussie met praktische argumenten over het hoe en waarom van dingen willen afspreken. Zelfs met emotionele argumenten kun je deze vechtdiscussie in stand houden.
Valkuil 2: Onbekendheid met het patroon vergroten-verkleinen
Overdrijven is voor veel mensen een methode om gezien en gehoord te worden. Dat kun je doen door de dingen groter te maken dan ze voor jou eigenlijk zijn, of door ze kleiner te maken dan ze voor jou eigenlijk zijn.
Valkuil 3: Emotionele lagen door elkaar halen
Gesprekken worden vaak des te complexer als je de emoties van de oorspronkelijke probleemsituatie verwart met de emoties van je actuele poging om erover te praten. Iets alsnog willen oplossen aan de oorspronkelijke situatie is niet hetzelfde als er nu empathisch over praten.
Valkuil 4: Afspraken tot ineffectieve leefregels verheffen
Soms kun je nog zo goedbedoeld een handige afspraak maken, maar als het een dwingende leefregel wordt die in nieuwe situaties niet werkt dan heb je er niks aan. In plaats van jullie behoeften wordt de norm het ongelukkige uitgangspunt.
Valkuil 5: Onvrijwillige afspraken
‘Afspraak is afspraak’ zeggen de meeste mensen. Maar als je alleen al naar het hele grote pijnlijke verhaal onder het pleasen kijkt, dan is het maar de vraag hoeveel draagvlak gemaakte afspraken echt hebben.
Valkuil 6: Afleiden naar een machtsstrijd
Een heel ‘mooie’ manier om weg te blijven van de echte pijnlijke kernpunten is om elkaar ervan te beschuldigen dat ieder de baas wil spelen. De discussie spitst zich dan toe op wie het wil of mag bepalen. En als je het dan zogenaamd netjes wil doen dan bedenk je de befaamde win-win-oplossing.
Wat speelt er echt?
Er zijn nog veel meer soorten valkuilen maar die kom je meestal al doende tegen. Soms zijn ze ook erg moeilijk te ontdekken. Maar tot de kern komen is wel voorwaardelijk om tot een werkende oplossing te komen.
Op verschillende manieren heeft deze kern onder regelzucht vaak met angst op deze 3 gebieden te maken:
- De verdeling van de aandacht voor elkaar
- Het elkaar (niet) naar de zin maken
- Je veilig genoeg voelen om te zeggen wat je wilt
Negatieve communicatiecirkels worden sneller getriggerd op het moment dat bezorgdheid hier de kop op steekt.