Kan ik even met je praten…?
Ik vind het heel vervelend als jij <…> doet.
Ik voel me dan zo verdrietig.
Wat gaat er door jou heen als jouw partner dit zo tegen jou zou zeggen?
Of haak je bij de 1e zin al af? Die klinkt misschien al alarmerend. Er zal wel weer iets negatiefs komen. Iets wat je verkeerd deed. Maar ja, je kunt moeilijk zeggen dat je niet wilt praten.
Je weerstand is wel wakker gemaakt. Je bent op je hoede en wacht af wat er komen gaat. En jawel hoor, de 2e zin is raak. Het is weer kritiek. Weer iets fout gedaan. Weer kon je niet je onbekommerde zelf zijn.
Paf, dan komt die 3e zin! Jij deed jouw partner ook nog eens verdriet aan (of een ander pijnlijk gevoel dat je partner verbaal of non-verbaal laat zien). Jij bent de schuld daarvan. Jij bent de dader.
Nu kun je globaal op 3 manieren reageren.
1. Je gelooft dat jij ‘schuldig’ bent
Je vindt het erg dat jouw partner zich rot voelt door jou. Je zegt iets van ‘Sorry, ik zal er voortaan rekening mee houden. Dat was niet mijn bedoeling.’ Of in plaats van je te voegen zeg je: ‘heel vervelend maar ik ga dat niet aanpassen, je moet me maar nemen zoals ik ben.’
2. Je twijfelt wie er ‘schuldig’ is
Je gaat de discussie aan. Wat bedoel je precies? Waar komt dat door? Wat denk je dan van mij? Ik snap niet waarom je dit voelt. Wat zou ik dan anders moeten doen?
3. Je gelooft niet dat jij ‘schuldig’ bent
Je bent verontwaardigd, boos en ook gekwetst. Hoe onterecht dat jouw partner dit jou aanrekent. Terwijl jij je van geen kwaad bewust bent of het nota bene bedoelt om te helpen.
Ken je alle drie deze reacties?
Om erger te voorkomen ga je nadenken over hoe je het beste kunt reageren op een partner die aangeeft door jouw gedrag negatief geraakt te worden. Ik kan me voorstellen dat je alle bovenstaande reacties al eens geprobeerd hebt. En dat ze geen van drieën blijvende voldoening geven.
Partners die vaak verstrikt raken in negatieve communicatiecirkels voelen zich in de regel sneller beschuldigd dan op het 1e oog nodig lijkt te zijn. Dat komt voor een groot deel doordat die partners zich niet veilig voelen.
Dat hoeft niet aan jou te liggen.
Het kan zijn dat je oude zelfverdedigingsmechanismen triggert. Maar het kan ook zomaar zo zijn dat jullie nieuwe zelfverdedigingsmechanismen ontwikkelen.
De meesten van ons weten dat het je niets brengt om aan ‘schuld-denken’ te doen. Maar hoe goed we dat ook weten, ernaar handelen en voelen is wat anders. Ik geloof zelfs dat het onmogelijk is om ons daarvan los te maken.
Het is in ieder geval heel menselijk.
Jezelf (of jouw partner) kwalijk nemen dat je aan schuld-denken doet, is op zichzelf al schuld-denken… Schuld-denken betekent dat je goed- en foutetiketjes plakt. Het kan dan niet anders dan dat je gaat vergelijken met:
- Gedrag van vroeger (Vroeger deed je dat nooit…)
- Gedrag van een ander (Zij doen dat toch ook niet…)
- Leefregels van vroeger (Jij vond dat toch altijd hypocriet?)
- Leefregels van anderen (Van mij zou je dat toch ook niet accepteren?)
Ieder oordeel dat je geeft, kun je alleen maar geven omdat je het ergens mee vergelijkt. Voor iedereen die denkt dat de waarheid sec in jezelf te vinden is, helaas… dat bestaat niet. Zonder mensen en situaties te beoordelen (en dus te vergelijken) kun je niet leven.
We leerden het ook in onze opvoeding.
Onlangs hoorde ik van een koppel dat zij een training “Communiceren met kinderen” gevolgd hebben waarin zij leerden ongewenst gedrag van kinderen ongeveer met deze woorden af te leren:
- Ik zie/merk dat je dit/dat doet (objectief en feitelijk)
- en dat vind ik vervelend (of: dat vind ik niet fijn).
- Want dat heeft … tot gevolg en dat wil ik niet.
De context is natuurlijk belangrijk (een kind kan moeilijker onderscheid maken tussen gradaties in bedreigende situaties), maar ik schrok wel van deze methode met dat emotionele appèl.
De ouder(s) als almacht…
Op deze manier leer je als kind eerder dat jij er met jouw mening of behoeften niet mag zijn. Je moet je ondergeschikt maken aan de regels of wensen van jouw ouder(s). Omdat je volkomen afhankelijk bent zul je in principe alles doen om jouw ouder(s) te pleasen.
Dit zullen we allemaal in meer of mindere mate meegemaakt hebben. Zo kan ons huidige schuld-denken al in onze opvoeding ‘gezaaid’ zijn. Een verdrietige emotie is een negatieve trigger geworden…
Wat kunnen we hieraan doen?
Het zou nu te makkelijk zijn om te berusten in het schuld-denken, alleen maar omdat het menselijk is. Het is wel degelijk belangrijk om te verschuiven van schuld-denken naar boodschap-denken. Dat is een belangrijke 4e manier van reageren.
4. Richt je op de boodschap
Hier heb ik in september van 2016 een artikel over geschreven waar ik je graag naar verwijs: https://samencommuniceren.nl/richt-je-op-de-boodschap/