Verwijt je elkaar een gebrek aan wilskracht en zelfbeheersing? En is dat terecht?
We kennen het allemaal wel. Voor je het weet floep je er een boos of geïrriteerd verwijt uit. Je partner verontwaardigd, jij verdedigt jezelf, je partner smijt wat verwijten terug en het is weer mis.
Of ergo. Je ontploft, je schreeuwt, klapt dicht en je voelt je compleet machteloos. Hoe heeft het weer zo ver kunnen komen? De volgende keer moet je jezelf beheersen, want mentaal geweld leidt nergens toe…
Zelfbeheersing is nog altijd hot
We zien het in de media overal om ons heen. Jouw gezondheid en jouw zelfbeheersing gaan hand in hand. Meer bewegen en minder (ongezond) eten, je hebt het allemaal zelf in de hand.
We krijgen allerlei strategieën aangereikt om ons brein om de tuin te leiden. Als jij je nieuwe mentale modellen eigen weet te maken, dan kom je een heel eind. En dat geldt ook voor de ‘ontploffingen’ in onze relatie.
We proberen onszelf of onze partner te sussen en tot zelfbeheersing te stimuleren:
- Beheers je!
- Doe niet zo heftig!
- Maak je niet zo druk!
- Doe niet zo moeilijk!
- Jij maakt het veel te zwaar!
Maar je weet natuurlijk al dat deze ‘adviezen’ niet helpen. Meer in het algemeen weten we inmiddels dat iets willen bij lange na niet genoeg is. Sommigen vergelijken wilskracht met een spier. Je kunt ‘m trainen maar hij/zij/het (?;) wordt ook moe. Anderen vergelijken wilskracht met een batterij. Op een x-moment heeft je batterij x-minuten energie. Heb je de energie verbruikt? Dan is je wilskracht op.
Is het je 10 of 100 keer gelukt om jezelf te beheersen? Heel goed, maar daarna ga je als vanzelf de fout in omdat je nou eenmaal ‘moe’ gestreden bent tegen je jouw wilskracht, of omdat je batterij op is…
Uitgeputte wilskracht als excuus?
Ja, dat zou weleens heel goed kunnen. De theorie dat wilskracht uitgeput kan raken staat op losse schroeven. In het artikel Je wilskracht neemt toch niet af gedurende de dag kun je lezen hoe uit herhaaldelijke experimenten bleek dat motivatie, discipline en doorzettingsvermogen aan het eind van de dag nauwelijks minder zijn dan aan het begin. Wel kunnen we metaal uitgeput raken binnen 1 gesprek (of ruzie…).
Twee nuttigere invalshoeken
Anders dan het trainen van onze wilskracht voor meer zelfbeheersing in onze communicatie kunnen we het al met al beter op deze 2 manieren aanvliegen:
- Vanuit je denken: we maken nieuwe mentale representaties
- Vanuit je voelen: we maken contact met onze verborgen zachte gevoelens en behoeften
1e invalshoek: anders denken is anders voelen
Laten we eens naar de 1e invalshoek van het denken kijken. Walter Mischel heeft hier een interessant boek ‘De marshmallowtest’ over geschreven. Hij haalt de theorie van de ‘hete’ en ‘koele’ prikkel van de Canadese psycholoog Daniel Berlyne aan.
Elke prikkel heeft 2 aspecten:
- Een ‘hete’ stimulerende en motiverende eigenschap. Als jij je richt op de verleidelijke, aantrekkelijke eigenschappen van het ‘item’ en je voelt de fijne sensatie ervan dan wil je het gelijk (hebben/consumeren).
- Een ‘koele’ informatieve eigenschap. Als jij je richt op de abstracte, cognitieve en informatieve eigenschappen van het ‘item’ zonder het verleidelijker te maken, dan kun je erover nadenken in plaats van er gelijk naar te grijpen.
De beroemde marshmallowtest laat ons zien dat kinderen die ‘koel’ denken meer zelfbeheersing hebben. Zij lieten de marshmallow 2 keer zo lang staan dan kinderen die ‘heet’ denken.
Hoe werkt dit nou in je relatie?
Stel dat je boos wordt en jouw partner ook. Je raakt verwikkeld in een heftige woordenstrijd. Als je er ‘heet’ naar kijkt dan val je samen met de heftige emotie. Als je er ‘koel’ naar kijkt dan stap je uit de heftige emotie en kijkt ernaar van een afstandje:
Hé, ik zie dat ik boos doe! Ik maak wilde gebaren en mijn gezicht trekt weg in grimassen.
Op het moment dat je er ‘koel’ naar kijkt, ebt de emotie zelf weg. Dat is het hele idee erachter.
2e invalshoek: anders voelen is anders denken
Soms kunnen we nog zoveel ‘anders’ denken, maar komen de heftige gevoelens toch naar boven borrelen in harde uitingen. Bijna niet te stoppen. Om jezelf te beheersen moet je jezelf wel heel veel geweld aan doen.
En dat is niet goed voor je stressniveau. Onder je harde gevoelsuitingen zitten altijd de zachte verborgen. In plaats van jezelf te beheersen kun je beter daarnaar op zoek gaan. En die zachte gevoelens delen. Ook dan ebt de harde emotie weg.
De methode van ‘koel’ denken helpt je om te vertragen.
Vertragen is namelijk één van de belangrijke technieken om je wilskracht en zelfbeheersing te versterken. Zo krijg je namelijk de rust, ruimte en tijd om met je verborgen emotionele drijfveren contact te maken. Kortom: beide invalshoeken werken om jouw gewenste gedrag (jouw doen) te beïnvloeden. En wat is nou mooier dan dat je deze 2 combineert?