Gebeurtenissen te zwaar opvatten is het ingrediënt van menig conflict.
Jij maakt alles veel erger dan het is.
Je hoeft het niet zo zwaar te zien.
Jij overdrijft altijd alles zo.
Zijn dit zinnen waardoor jij of jouw partner op tilt slaat?
Uitwendig door bijvoorbeeld boos te worden. Maar waarschijnlijk voel je je niet serieus genomen en dat laat je weten. De kans is alleen groot dat het als een verwijt overkomt.
Of inwendig met exact dezelfde gedachte dat jouw ‘ding’ wordt weggewuifd. Alleen zeg je nu maar niks en druk je zelfs je boosheid weg, zodat je je ook niet zo geraakt hoeft te voelen.
Jij en je partner reageren misschien heel verschillend op dat soort ‘relativerende’ uitspraken, maar eenmaal in de negatieve communicatiecirkel speelt er in de diepte meestal exact hetzelfde universele gevoel van afwijzing.
Dat gaat ook steeds zwaarder worden als jullie steeds vaker vastlopen in negatieve communicatiecirkels. De negatieve communicatie is dan een symptoom. Een symptoom van steeds weer opspelende afwijzingspijn.
Je moet op deze 3 mogelijkheden letten als je hiermee te maken hebt:
- Het zou kunnen dat jij en je partner elkaar deze afwijzingspijn aandoen.
- Of dat jij jezelf deze afwijzingspijn aandoet.
- Maar het kan ook dat jij zo onveilig gehecht bent, dat je afwijzing zult blijven voelen. Los van wat jouw partner zegt of doet (of althans voorlopig).
Wat negatieve communicatiecirkels tussen 2 mensen zo moeilijk maakt, is dat je nooit precies kunt weten welke van die 3 mogelijkheden waar is. Of welk aandeel elk van die mogelijkheden heeft.
Met jouw visie als leidraad kun je wel kiezen voor ‘probleemoplossing’ vanuit 1 van die 3 mogelijkheden. Deze visies kun je op hoofdlijnen onderscheiden:
Visie 1: Alles is actie en reactie
Hang je deze visie aan? Dan geloof je dat je elkaar pijn doet in de interactie met elkaar. Het relativeren van pijn is voor de ene partner een fijne oplossing, maar voor de andere partner juist niet. Relativeren kan zelfs averechts werken en een heel nieuwe pijnplek (en discussie) opleveren.
De valkuil hier is dat je de oorzaak en verantwoording voor de pijn of negativiteit bij je partner neerlegt:
- Ik kan met mijn pijn niet bij jou terecht, want jij relativeert het weg…
- Omdat jij alles zo heftig en te zwaar maakt, moet ik wel relativeren…
- Ik ben boos of heb pijn, omdat jij zo relativeert…
- Jij wijst mijn relativeringen af en daarom ben ik boos of heb ik pijn…
Je vergeet dan dat jij net zo goed je aandeel hebt in het versterken van jullie negatieve communicatiecirkel. Je onderschat je eigen rol en je eigen invloed, die je gelukkig ook heel positief kunt aanwenden.
Visie 2: Alles komt door hoe je er zelf over denkt
Aanhangers van deze visie vinden dat mensen zichzelf in de problemen brengen door verkeerde (irrationele) of onnodige gedachten en interpretaties. Een relativerende partner zal jou daarom wel even helpen met adviezen en praktische oplossingen:
Ik zal jou wel even vertellen hoe het echt gebeurde en hoe het echt in elkaar zat. Dan is het niet meer nodig dat jij het zo overdrijft en er pijn over voelt. Alles is dan opgelost.
Categorieën van overdrijven
Ook hier is de valkuil dat je de oorzaak en verantwoording voor de pijn of negativiteit alleen maar bij je partner neerlegt. Dit zijn de overdrijvingscategorieën waar je jouw partner onterecht in kunt duwen:
- Ongezond perfectionisme. Dit zijn al jouw regels waarin je tegen jezelf of je partner zegt dat je geen fouten mag maken. Het risico schuilt hier in de overdrijving dat je jouw waarde aan een (zo goed als) foutloze prestatie koppelt.
- Rampdenken. Rampdenken betekent dat je overal gevaar in ziet. Je overdrijft de gevolgen van een gebeurtenis en gebruikt woorden als ‘Oh dit is verschrikkelijk!’ of ‘Wat een drama!’ Je weet bijvoorbeeld zeker dat iets mis zal gaan. Of dat iets niet zal lukken.
- Lage frustratietolerantie. Bij een lage frustratietolerantie ga je algauw bij de pakken neerzitten. Je ziet tegen dingen op omdat je denkt dat ze te moeilijk of te zwaar zijn.
- Liefdesbang. De grondslag hier is dat je denkt dat liefde samenvalt met de goedkeuring van jouw gedrag. Als je iets doet wat jouw partner last bezorgt zal hij of zij niet meer van je houden… Daar kom je weer uit bij de afwijzingspijn.
- Veeleisend. De overdrijving hier is dat je wilt dat je partner en de wereld zich gedragen naar jouw opvatting van beter en rechtvaardiger. Een wens of verlangen wordt een eis, terwijl je elkaar dan op gevoelsniveau verliest.
Wanneer je relativeert door jouw partner in één van deze categorieën te plaatsen, onderschat je ook hier je eigen rol en invloed. Je denkt misschien dat jij er niets aan kunt doen, maar ondertussen heb je ongemerkt en onbedoeld toch jouw aandeel in het vergroten van de relationele pijn tussen jullie.
Visie 3: Niemand kan er iets aan doen dat het te zwaar is
Met deze visie leg je zowel de oorzaak als verantwoording voor de negativiteit of pijn buiten jullie invloedssfeer. Relativeren van pijn of last zie je dan als nuttig. Het heeft geen zin om je rot te voelen want je kunt er toch niks aan doen.
De valkuil hier is dat je etiketjes plakt, die onveranderlijk lijken te zijn. Denk aan het etiketje ‘man’ of ‘vrouw’: mannen of vrouwen zijn nou eenmaal zo. Maar ook psychiatrische etiketjes als hooggevoeligheid, autisme, narcisme, ADHD en dergelijke. Of karakteretiketjes: zo ben ik nou eenmaal en dat kan ik dus niet veranderen of afleren. Of misschien denk je dat een hogere macht ‘alles’ bepaalt.
Jij kan er niks aan doen. Ik kan er niks aan doen. Dus we moeten dat accepteren en roeien met de riemen die we hebben. Gewoon loslaten en het probleem is opgelost.
Je begrijpt: ook hier onderschat je jouw eigen aandeel en rol in het lichter maken van de pijn of last van jouw partner. De relativering dat niemand er iets aan kan doen, werkt helaas meestal averechts. Ook als het echt zo is dat je geen van beiden iets negatiefs kunt beïnvloeden.
Oplossing ;): Je hebt altijd invloed
Wanneer je samen vastloopt in negatieve communicatiecirkels heb je in ieder geval allebei je aandeel. Of je nu schreeuwt of dichtklapt. Bij de ene partner is de afwijzingspijn manifest (bewust aanwezig) en bij de ander latent (onbewust aanwezig).
Met relativeren heb je invloed. Soms helaas een negatieve, in de zin dat je de negatieve communicatiecirkel aanzwengelt. En als jouw partner daar niet onder kan kijken en jouw goede bedoeling ‘afwijst’, escaleert het alleen maar meer.
Welke visie je ook aanhangt, met de principes van Emotiegerichte Relatietherapie kunnen we in ieder geval dit voor ogen houden:
- Het zwaarder maken van dingen in een discussie is meestal een tegenreactie op een 1e signaal van de ander dat die jou niet werkelijk hoort.
- Het overdrijven van emoties is meestal een roep om iets dat je nodig hebt, bijvoorbeeld gehoord worden.
- Partners die zeggen dat je het niet zo zwaar moet zien, zeggen dit om jou te helpen en hun eigen vermeende machteloosheid, ‘fouten’ of schuldgevoel te verlichten.
- Je wordt allebei bezet door je eigen angsten in de negatieve cirkel, waardoor je beiden niet meer in staat bent om je in de ander te verplaatsen.
- In een negatieve communicatiecirkel versterk jij de eventuele ‘irrationele’ gedachtegang van jouw partner. In een positieve communicatiecirkel help je jouw partner de ‘irrationele’ gedachtegang om te buigen.
- Positieve communicatiecirkels leer je niet zomaar. We weten allemaal wel hoe je netjes en respectvol moet communiceren. Helaas is weten niet genoeg. Er is doorgaans ook nog sprake van een emotionele verwonding die een gezamenlijke aanpak met gedeelde verantwoordelijkheid vergt.