Hoeveel meningsverschillen hebben jullie over hoe je je hoort te gedragen?
Wat is goed? Wat is slecht?
Wat heeft prioriteit en wat niet?
Wiens belangen en behoeften gaan voor?
Die van jou?
Die van je partner?
Die van de kinderen?
Je zult elkaar vast overdreven stellig en kritisch vinden in de eindeloze discussies hierover. Met bijvoorbeeld dit soort uitroepen:
Jij bent ook zo perfectionistisch!
Daar gaan we weer. Nogal makkelijk om dit te roepen. Ik ben niet perfectionistisch, ik wil gewoon dat het goed is. Je zeg dit alleen maar om eronder uit te komen. Jij gaat bij de pakken neerzitten en daar hebben we al helemaal niks aan!
Wat doe ik nou weer niet goed!?
Stel je toch niet zo aan zeg! Speel je weer het slachtoffer? Je geeft mij zo’n slecht gevoel. Alsof ik jou ik weet niet wat aandoe. Ik weet ook niet meer hoe ik het dan moet zeggen.
Je bent zo’n zeurkous!
Ik vind het zo vervelend dat je dit zegt! Ik voel me zo niet serieus genomen. Je bagatelliseert wat ik belangrijk vind. En daarbij, je zegt dit alleen maar omdat je er zelf geen raad mee weet. Dus leg het maar weer makkelijk bij mij neer hè?
Wat gebeurt hier eigenlijk?
Wie zegt nou wat tegen wie?
Hoeveel stemmen hebben we?
Is jouw normerende ouderstem aan het woord?
Velen van ons kennen dat innerlijke dwingende ouderstemmetje wel:
- Ik mag niet klagen, of is het: jij mag mij geen klager vinden…?
- Ik moet eerst alles af hebben, of is het: jij mag mij niet lui vinden…?
- Ik moet mijn best doen, of is het: jij mag vooral niet denken dat ik me niet wil inzetten…?
- Ik mag niet egoïstisch zijn, of is het: jij mag mij vooral niet egoïstisch vinden…?
Het zijn de kritische of negatieve boodschappen ergens uit je verleden (van je ouders of anderen), waardoor je jezelf onder druk zet. En als iets niet lukt, dan voel je je mislukt.
Zo komt die kritische ouderstem bijvoorbeeld tot uiting:
- Je hecht veel waarde aan zelfdiscipline. Doorzetten, opnieuw doen, op een andere manier doen net zo lang tot het wel werkt. Kan zomaar als drammen ervaren worden…
- Er is weinig ruimte voor plezier, ontspanning en rommel. Eerst moet je aan alle verplichtingen voldoen. Dat heet dan je verantwoordelijkheid nemen…
- Het werk gaat voor, het werk moet af, want je moet nu eenmaal geld verdienen. Verantwoordelijkheid hè…
- Je hebt geen rust als de dingen niet goed geregeld zijn. Huishouden, gezin en relatie moeten optimaal lopen. Als er iets in de soep loopt, voel je je slecht. Ook dat is een kwestie van verantwoordelijkheid nemen…
- Als je niet aan de hoge eisen of verwachtingen van anderen of jezelf voldoet, krijg je het gevoel dat je faalt. Om dat pijnlijke gevoel te voorkomen kun je beter de oorzaak bij je partner neerleggen… die neemt namelijk geen verantwoordelijkheid of waardeert die van jou niet…
Wie heeft er het meeste last van?
Natuurlijk is deze veeleisende ouderstem schadelijk voor jezelf. Vermoeidheid, lusteloosheid en overspannenheid zijn de welbekende uitkomsten van de innerlijke boodschap dat je op ‘alle’ fronten in je leven ‘perfect’ moet zijn.
Maar wat veel minder aandacht krijgt is hoe jouw relatie er last van heeft. Dit zit zo veel complexer en meer gelaagd in elkaar. Het is bijna niet te ontrafelen.
Want je weet niet altijd wie aan het woord is…
- Is het jouw veeleisende ouderstem waarmee jij jouw partner opjaagt?
- Ben jij het die jouw eigen veeleisende ouderstem de mond wil snoeren?
- Ben jij het die jouw partners veeleisende ouderstem de mond wil snoeren?
- Is het de veeleisende ouderstem van jouw partner die jou onder druk zet?
- Is het jouw partner die jouw veeleisende ouderstem activeert waardoor deze jou opjaagt?
Of anders gezegd:
- Voel jij je mislukt als iets niet lukt en reageer je dat af op je partner? Of maakt jouw partner dat ervan?
- Voel jij je opgejaagd en heb je jouw partner nodig om dat op te lossen? Of maakt jouw partner dat ervan?
- Stel je hoge eisen en voel jij je daar bij tegengas teleurgesteld, slecht of schuldig over? Of maakt jouw partner dat ervan?
Maar… is het wel jouw kritische ouderstem die aan het woord is? Of die van jouw partner?
Er is namelijk nog een stemmetje. En dat is je hechtingsstemmetje. Er wil nog weleens een strijd woeden tussen die hechtingsstem en die ouderstem. Het mooie nieuws van de Emotiegerichte Relatietherapie (EFT) is dat die hechtingsstem een veel grotere rol speelt dan de ouderstem in negatieve communicatiepatronen.
Het lijkt een onontwarbare knoop.
In je relatie waarin je met 2 mensen te maken hebt is dit heel frustrerend. Als je het herkent zullen jullie vaak niet weten wat je moet doen om eruit te komen. Je draait maar om elkaar heen en het wordt steeds ingewikkelder.
Helemaal als je jouw volwassen hechtingsstem verstopt achter je ouderstem, want dan kies je mogelijk de verkeerde route om de relatieproblemen met je partner op te lossen.
Dit is waar velen die ‘verkeerde’ oplossingen in zoeken:
Schijnoplossing 1: De norm proberen te leven dat je elkaar niet mag veranderen (dat je elkaar moet accepteren). Deze oplossing werkt niet omdat het ten eerste een vermijdingsstrategie is en ten tweede niet het daadwerkelijke probleem.
Het is namelijk maar net de vraag WAT je wil veranderen. Maar al te veel partners halen hier hun gedrag, hun persoonlijkheid en hun onderlinge communicatie door elkaar. Veranderen zou je daarnaast ook kunnen opvatten als samen groeien en ontwikkelen.
Schijnoplossing 2: Alles helemaal aan je eigen last uit het verleden (je kindertijd) ophangen, alles bij jezelf houden, je eigen verantwoordelijkheid nemen en niets meer vragen of verwachten van je partner. Sowieso een verkeerde keuze als je hiermee teleurstelling en gedoe wilt voorkomen. Ook een vermijdingsstrategie, die alleen maar tot eenzaamheid leidt.
Schijnoplossing 3: Nog meer je best doen… Doorzettingsvermogen en zelfdiscipline als strategieën om je slechte of schuldige gevoelens te sussen werken op den duur averechts. Want dan is het een patroon met die heel vervelende eigenschap van de altijd terugkerende cyclus van ‘goed versus slecht’ voelen.
Schijnoplossing 4: Jezelf heel positief toespreken en jezelf zo een heel goed, trots gevoel bezorgen. Dat is de strategie van het overcompenseren. Je kunt dan bijvoorbeeld heel driftig, dramatisch of opschepperig worden om te maskeren dat je je eigenlijk slecht of klein voelt.
Ik kan je nog meer schijnoplossingen geven, maar deze vier zijn er een paar die ik veel tegenkom. Het is vaak een hele speurtocht om de werkelijke kern te ontdekken waar het precies op stuk loopt.
Heb je samen een goed gesprek gehad, denk je dat je in rustig vaarwater gekomen bent en voel je je allebei tevreden, klapt het ineens toch weer! Dikke kans dat jullie dan een schijnoplossing hadden die maar even werkte.
Wat is het onderscheid tussen gezond en ongezond veeleisend?
Er zijn 2 basale vragen waarmee je kunt uitvinden of jij en je partner met schijnoplossingen ‘werken’.
1. Worden jullie doelen gediend?
De eerste vraag die je jezelf kunt stellen is wat jij wil bereiken met jouw leven en jouw relatie. Als jullie gedrag helpend is om deze doelen te bereiken dan is het oké.
Zo niet, dan dicteert de veeleisende ouderstem misschien toch nog stiekem jullie relatie. En houd je elkaar hiermee misschien wel tegen om je kwetsbaar op te kunnen stellen.
2. Worden jullie behoeften gediend?
Deze vraag is onlosmakelijk met de 1e vraag verbonden. Je moet hierin onderscheid maken in korte termijn behoeften en lange termijn behoeften.
Een schijnoplossing vervult je korte termijn behoeften. Dat voelt in het hier en nu misschien gelijk goed, maar op de langere termijn werkt dit tegen je. Dat merk je als je toch steeds weer in een diep dal terechtkomt.
Als je je richt op jullie langere termijn behoeften dan zul je altijd eerst het stukje ongemak en pijn moeten opzoeken… Heel lullig dat het zo in elkaar steekt, maar ik kan er helaas niets anders van maken…