Het is iedere keer hetzelfde liedje.
Om de kleinste dingen krijgen wij mot.
Eindeloos praten, steeds weer opnieuw.
Het lost allemaal niks op.
Wat ik ook zeg of doe,
Het is nooit goed.
Ik word er zo moe van.
Zit jij in deze mallemolen met jouw partner? Dan wil je er vast zo snel mogelijk uit. En tot een gedeelde oplossing of afspraak komen. Maar… de grote vraag is of dat ook echt altijd nodig is.
Wist je bijvoorbeeld dat gemiddeld 69% van de relatieconflicten over blijvende problemen gaat? Dat betekent dat je ruim tweederde van jullie conflicten niet inhoudelijk kunt oplossen!
En dat hoeft ook niet, mits je rekening houdt met deze 3 conflictomstandigheden:
- Het soort probleempunt
- De kans die het conflict biedt
- De gradatie van de vier ruiters van Apocalyps
Psycholoog Dr. John Gottman onderbouwt deze conflictomstandigheden met zijn systematische onderzoek naar duizenden gelukkige en niet zo gelukkige koppels.
Dat deed hij door uitgebreid observatieonderzoek in een speciaal daartoe ingericht ‘liefdeslaboratorium’. Koppels verbleven in een huiselijk ingericht verblijf met metertjes op hun lijf. Zij kregen al dan niet bepaalde conflictoplossingsopdrachten en werden met video opgenomen.
Zijn belangrijkste onderzoeksvraag was steeds: welke factoren maken het verschil uit? Wat drijft partners uit elkaar en wat juist niet?
Het soort probleempunt in relatieconflicten
Laten we eerst Gottman’s onderzoeksuitkomsten op deze eerstgenoemde conflictomstandigheid bekijken. En wat nu het grote verschil voor je relatiegeluk uitmaakt.
Als basis heb je natuurlijk de oplosbare en de onoplosbare probleempunten. Hoe jij en je partner met de onoplosbare probleempunten omgaan, daar gaat het om.
1. Oplosbare problemen
Deze gaan over allerlei geschillen waar makkelijk oplossingen voor af te spreken te zijn. Waar gezamenlijk draagvlak voor is en waar je je wederzijds aan houdt.
2. Onoplosbare problemen
Hier loop je tegen dezelfde soort geschillen aan. Alleen gaan ze op een dieper niveau over fundamentele verschillen tussen persoonlijkheid, behoeften of waarden.
Bij de onoplosbare probleempunten kun je vervolgens twee kanten uit:
2.1 Draaglijke onoplosbare problemen
Dit zijn de problemen die keer op keer terug komen. Niet leuk, maar wel goed mee te leven. Je aanvaardt de onoplosbaarheid. Je leert ermee te leven en het verpest je relatie niet.
2.2 Vastgelopen onoplosbare problemen
Dit zijn de problemen waardoor je steeds heftiger door negatieve communicatiecirkels wordt overgenomen. Een onverdraaglijke patstelling waarin je allebei steeds meer verhardt. Standpunten worden zwart-wit uitvergroot.
Conclusie causaal verband
Gottman constateerde dat relatiegeluk niet samenhangt met je vermogen om conflicten op te lossen, maar met je vermogen om te leven met de onoplosbaarheid ervan.
Het verschil tussen gelukkige en ongelukkige koppels zit ‘m dus in de manier waarop je met onoplosbare conflicten omgaat. De geturfde kenmerken van gelukkige koppels in het liefdeslaboratorium hierbij zijn dat zij:
- mild zijn tegenover de ‘fouten’ van hun partner
- de ‘fouten’ en tekortkomingen van hun partner accepteren
- deze acceptatie actief communiceren naar hun partner
Door de tijd heen zie je dat deze partners eerder geamuseerd zijn over hun partners ‘gebreken’. Zij vinden het daarmee niet meer pijnlijk of frustrerend.
Maar…, hier kom je helaas niet zomaar.
De grote relatieparadox
Mensen kunnen en willen hun (communicatieve) gedrag alleen veranderen als zij zich bemind en geaccepteerd voelen, aldus Gottman.
Het is als een kip-ei-situatie. Eerst veranderen of eerst accepteren?
Ik wil wel veranderen, maar eerst moet je mij accepteren zoals ik ben zonder die veranderingen…
Verborgen agenda van vastgelopen onoplosbare problemen
Het kenmerk van een onoplosbaar probleem dat in een patstelling verkeert is meestal dat eronder heel andere, onvermoede pijnpunten spelen.
In een patstelling heeft het absoluut geen zin om over praktische oplossingen of afspraken door te blijven praten zoals:
- Let’s agree to disagree.
- Laten we elkaar gewoon accepteren.
- Wie welke afspraak wel of niet na komt.
- Wie het eerst bereid is water bij de wijn te doen.
Dat leidt uiteindelijk alleen maar tot meer afstand. Omdat er eerst iets heel anders nodig is. En dat is het punt waar je met het emotiegerichte communicatiemodel van EFT moet insteken.
Vrede ermee sluiten dat er nou eenmaal onoplosbare meningsverschillen zijn, kan als instrumenteel besluit helpen. Alleen zal ook dat op termijn bij lange na niet genoeg zijn als de veiligheid en het vertrouwen in de basis ontbreken.
De kans die het conflict biedt
Dit is de tweede conflictomstandigheid om rekening mee te houden. Gottman presenteert hier een interessante kijk op.
Conflicten op zich zijn dus geen graadmeter voor je relatiegeluk. Integendeel zelfs. Grote en kleine meningsverschillen zijn juist een kans om elkaar beter te leren begrijpen. Met een conflict kun je verbinding maken en je relatie verstevigen.
Het Italiaanse gezichtspunt
Een perspectiefdraaiing van het Amerikaanse naar het Italiaanse gezichtspunt is daarvoor een eerste cruciale stap in Gottman zijn ogen.
Ik denk dat wij in Nederland en Vlaanderen het meest aanhangen tegen het Amerikaanse gezichtspunt. En dat is dat ook wij vinden dat een relatie met veel conflicten gedoemd is te mislukken.
Niet oplossen maar aanvaarden en managen…
Italianen (en andere Zuid Europeanen…?) zien dat anders. Conflict hoort bij het leven en is onvermijdbaar. In alle relaties.
Wat je ook wel of niet doet, hoe je ook wel of niet verandert: shit happens.
Dit helemaal aanvaarden maakt een wereld van verschil uit. Dan pas kun je leren om er constructief mee om te gaan. Conflictoplossing maakt plaats voor conflictmanagement.
Negatieve emoties zijn positief…
Een ander aspect van het Italiaanse gezichtspunt is hun open houding naar negatieve emoties zoals boosheid, verdriet, angst en irritatie.
Wist je dat er in elke taal op onze planeet meer woorden bestaan voor negatieve emoties dan voor positieve emoties?
De reden hiervoor is dat negatieve emoties ons stoppen en ons laten nadenken. Waarom gebeurde dit? Waar ging het nou over? Wat kan ik hiermee?
Van verlangen naar positieve behoeften
In plaats van negatieve emoties af te wijzen zouden we ze kunnen verwelkomen. Omdat er achter iedere negatieve emotie een verlangen zit. En achter ieder verlangen zit een positieve behoefte.
Dit herkennen en empathisch luisteren naar deze positieve behoeften achter de emotie is het recept voor succes in je relatie.
De TomTom in onze relatie
Conflicten en negatieve emoties werken als het ware als navigatieapparatuur. Ze geven ons belangrijke informatie.
Dit is wat ik bij mijn partner dacht toen ik deze TomTom-metafoor van Gottman hoorde:
- Aha, als jij boos op mij bent dan is dit een signaal…
- Met informatie over jouw boosheid kan ik jou beter leren begrijpen…
- Ontdekken wat jij mist, wat jouw verlangen is…
- Leren hoe ik jou beter kan liefhebben…
- Conflict hebben we soms nodig om te kunnen groeien…
- Ik durf mijn andere mening voortaan beter tegen jou te zeggen…
- Mijn negatieve emoties druk ik voortaan niet meer weg…
- Ik vertel ze aan je en weet dat ik hier een zachte intentie mee heb…
- Wil jij mijn boosheid ook leren begrijpen?
De gradatie van de vier ruiters van Apocalyps
De derde conflictomstandigheid die bepalend is voor je relatiegeluk noemt Gottman de gradatie waarin deze 4 kenmerken tussen jullie voorkomen:
- Kritiek
- Zelfverdediging
- Minachting
- Bevriezen
Dit zijn de echtscheidingsvoorspellers en Gottman noemt ze de vier ruiters van Apocalyps. Boosheid in een conflict blijkt geen voorspeller te zijn van een breuk, maar minachting wel. Zeker in combinatie met de andere 3 kenmerken.
Het is zeker een teken aan de wand wanneer je deze 4 kenmerken intensief, afwisselend en zowat dagelijks herkent in vastlopende conflictcirkels.
Zonder actie is er 95% kans op een breuk, constateert Gottman in zijn liefdeslaboratorium. Met EFT-actie is het gelukkig wel mogelijk om het om te draaien. Zeker als je het jaren goed hebt gehad met elkaar en nog steeds samen oud wil worden.
Op welk moment gas terugnemen
Samenvattend kunnen we concluderen dat:
- Het hebben van conflicten geen graadmeter is voor relatiegeluk.
- Onverdraaglijke, vastgelopen probleempunten die steeds weer terugkomen wel problematisch zijn.
- Je eerder aan conflictmanagement moet doen dan aan conflictvermijding.
- Wanneer minachtende opmerkingen veelvuldig voorkomen je op je tellen moet passen.
In intensieve, escalerende conflictcirkels is het zonder meer heel moeilijk om nog aan conflictmanagement te doen. En is het ook heel moeilijk om de blijvende probleempunten liefdevol te verdragen.
In EFT-trajecten is daarom het kunnen de-escaleren een randvoorwaarde. Alleen dan kun je vervolgens in alle veiligheid de werkelijke pijnpunten boven tafel krijgen. Om elkaar te begrijpen en tot elkaar te komen is dat noodzakelijk.
Gas terug kunnen nemen op het juiste moment en elkaar daarbij helpen als een fijn team is doorslaggevend voor je relatiegeluk.
Een training conflictmanagement met de afspraak om respectvolle taal naar elkaar te gebruiken, zet dus niet zoveel zoden aan de dijk. Eerst een veilige basis ontwikkelen is de meest duurzame oplossing. Dan hebben zowel conflictvermijders als conflictopzoekers die hele training conflictmanagement niet eens meer nodig…