In de negatieve communicatiecirkel zet je elkaar én jezelf regelmatig op het verkeerde been. Je ziet elkaars ‘harde’ gevoelsuitingen en daar reageer je op. Terwijl eronder altijd ‘zachte’ gevoelens en onvervulde hechtingsbehoeften schuilen.
Veel partners zien die niet van elkaar. Tegelijk zijn zij boos, verontwaardigd, beledigd, teleurgesteld en verdrietig dat hun partner het niet ziet of niet onthoudt.
Een heel belangrijk doel in mijn EFT-Therapietraining is om die verborgen zachte gevoelens en behoeften bereikbaar en bespreekbaar te maken. Zoals in dit artikel geschreven is dat niet makkelijk omdat we heel menselijke ‘denkfouten’ maken om onszelf te beschermen.
Voor het tackelen van ‘denkfouten’ en ontdekken van blinde vlekken geef ik je in dit artikel 5 stappen die op het Johari-venster gebaseerd zijn. Het Johari-venster is ontwikkeld door Joseph Luft en Harry Ingham en heeft de volgende vier kwadranten:
Open ruimte
Dit is het gebied waarin alles zich afspeelt wat zowel bij jou als jouw partner bekend is. Hoe veiliger jij je voelt in je relatie hoe meer je in dit gebied laat zien. Waaronder ook je kwetsbaarheid. En hoe groter dit gebied ten opzichte van de andere 3 gebieden, hoe duidelijker jouw gedrag en hoe meer vertrouwen je krijgt.
Verborgen gebied
Hier zitten jouw gedachten, gevoelens, verlangens, waarden en normen die je bewust geheim houdt. Het zijn de dingen die bekend zijn aan jezelf maar niet aan jouw partner.
Blinde vlek
Hier gaat het om het gedrag dat je vertoont, maar waarvan je je (vrijwel) niet bewust bent. Het zijn de dingen die bekend zijn bij jouw partner, maar niet bij jezelf. Dat kan iets simpels zijn als een stopwoord dat je steeds gebruikt, maar het kan ook iets ingewikkelds zijn als het effect dat jouw gedrag of woorden (onbedoeld) op iemand heeft.
Onbekend gebied
Hier spelen alle dingen zich af die noch bij jou en noch bij jouw partner bekend zijn. Dit is een gebied waar we verder niet zoveel mee doen. Zodra hieruit iets bekend wordt komt het namelijk onmiddellijk in een van de andere 3 gebieden terecht.
Blinde vlekken opsporen
Blinde vlekken van jouw partner krijg je niet erkend door te roepen: ‘Dit is nou precies zo’n blinde vlek van jou!’
In het algemeen is het communicatief niet effectief om elkaar op de eigen blinde vlekken te gaan wijzen. Ook niet middels ‘aardige’ vragen als: ‘Zou dit een blinde vlek van jou kunnen zijn?’
Op deze manier is de kans groot dat jouw partner het als een aanval ervaart met alle innerlijke en uiterlijke negatieve communicatiecirkels van dien.
Hoe doe je het wel?
- Mijn 1e tip is om het gestructureerd met pen en papier erbij stapsgewijs aan te pakken. Het onderstaande stappenplan kunnen jullie gebruiken.
- Mijn 2e tip is om een thema te kiezen waarbinnen je de 5 stappen gaat doorlopen. In het voorbeeld hieronder heb ik genomen: Harmonie in je relatie.
- Mijn 3e tip is: spreek met elkaar af om deze oefening te doen op een moment dat jullie je goed voelen met en bij elkaar. Het zoeken naar blinde vlekken is dan gelegitimeerd en minder bedreigend.
- Mijn 4e tip is om positief in te steken op het vergroten van het gebied ‘de open ruimte’ en niet op het verkleinen van het gebied ‘blinde vlekken’.
- Mijn 5e tip is je allebei te onthouden van discussie en oordelen over de antwoorden van jouw partner. Gewoon luisteren en vragen stellen mag als je iets niet begrijpt. En elk antwoord van je partner ook weer zonder discussie of oordeel ontvangen.
Het vergroten van je open ruimte doe je door:
- Meer van je verborgen gebied prijs te geven
- Open te staan voor feedback van je partner (en anderen)
- Je kwetsbaar op te stellen en dat ook te laten zien
En hier is het stappenplan:
Stap 1. Verken je open ruimte
Voor het samen verkennen van jullie open ruimte kun je een paar momenten plannen om (een selectie uit) de volgende vragen uit te werken en te bespreken. Bijvoorbeeld door eerst 15 minuten voor jezelf te schrijven en daarna ieder om de beurt vertellen zonder discussie en oordelen.
- Wat betekent harmonie voor jou over jezelf? Wanneer ben jij in harmonie met jezelf?
- Wat betekent harmonie voor jou over de relatie met jouw partner? Wanneer voel jij je in harmonie met jouw partner?
- Wat zijn jouw behoeften om harmonie met jezelf te hebben?
- Wat zijn jouw behoeften om harmonie met jouw partner te hebben?
- Voor welke behoeften kun je zelf verantwoordelijkheid nemen?
- Welke waarden (1 woord bijvoorbeeld eerlijkheid) schuilen er onder jouw behoeften?
- Zijn jouw waarden en behoeften congruent met elkaar? Waarom wel of niet?
- Welke normen of regels (je moet/mag…werkwoord) hanteer je hiervoor?
Stap 2. Zoek je blinde vlekken
Bij deze stap heb je jouw partner nodig en/of andere mensen die jou goed kennen. Het vragen van eerlijke feedback op jouw gedrag is de manier om je blinde vlekken op te sporen.
Deze vragen kun je in deze stap ieder uitwerken en met elkaar bespreken:
- Wat is jouw zelfbeeld over jezelf en jullie relatie, wat zijn jouw drijfveren?
- Wat is jouw beeld over jouw partner in de relatie, over zijn of haar drijfveren?
- Wat zijn de overeenkomsten?
- Wat zijn de verschillen?
- Wat zijn jouw inzichten?
- Welke punten kun je verplaatsen naar het open gebied?
Je kunt hiervoor een aantal vragenlijsten gebruiken die je over jezelf invult, jouw partner over jou laat invullen, en eventueel door nog één of twee personen die jou goed kennen. Op www.123test.nl/persoonlijkheid staan verschillende (verkorte) gratis in te vullen vragenlijsten. Aanraders zijn de Big Five Persoonlijkheidstest (wereldwijd meest onderzocht en gebruikt) en de vragenlijsten die helpen om je waarden en normen in kaart te brengen.
Bedenk overigens dat het op die website om verkorte vragenlijsten gaat en dat subjectiviteit troef is. Zie ze niet als een objectief oordeel maar als een hulpmiddel voor meer inzicht en zelfkennis. Pas op voor de ‘valkuil van acceptatie’ dat je een bepaald vaststaand persoonstype zou zijn. Houd vooral een groeigerichte mindset aan, want iedereen kan leren en zich fasegewijs ontwikkelen!
Stap 3. Formuleer nieuwe normen
Normen zijn de concrete gedragsregels waarnaar je leeft of wilt leven. Ze zijn gebaseerd op jouw waarden over harmonie.
Is bijvoorbeeld ‘gelijkgestemdheid’ een belangrijke onderliggende drijfveer voor jou? In negatieve communicatiecirkels kun je dan zomaar met een paar misleidende normen te maken hebben, zoals:
- Je hoort het vrijwel altijd eens te zijn met elkaar.
- Je hoort elkaar aan te voelen.
- Je hoort op dezelfde golflengte te zitten.
- Je hoort dezelfde dingen leuk te vinden.
- Je hoort de ander boven je eigen mening, waarden of behoeften te stellen.
- Je hoort loyaal te zijn aan elkaar te zijn.
- Je mag elkaar niet ‘afvallen’ en al helemaal niet in gezelschap.
- Je mag eerder besproken of overeengekomen gelijke smaken, keuzes en meningen niet zomaar eenzijdig veranderen.
Met de uitkomsten van stap 1 en 2 kun je nu ieder een top 10 van je eigen normen opstellen.
Vertel daarna omstebeurt je normen met een toelichting aan elkaar. Kijk of je dan met je partner tot een gezamenlijke top-8 kan komen. Spreek af dat jullie je daar samen aan houden naar elkaar toe. Het is jullie spelregeldocument voor bijvoorbeeld de komende 3 maanden. Omdat jullie gedrag en relatie groeien, is het na 3 maanden misschien tijd om de top-8 aan te passen.
Stap 4. Experimenteer en leef je vernieuwde normen
Hang jullie top-8 ergens op waar je deze dagelijks ziet, in de badkamer bijvoorbeeld. En bespreek ’s avonds regelmatig met elkaar welke normen je vandaag wel en niet nageleefd hebt.
Stap 5. Vier jullie positieve ervaringen
Heel belangrijk om niet te vergeten het samen te vieren wanneer je vooruitgang boekt. Jezelf en elkaar belonen met positieve communicatie en acties zorgen voor positieve prikkels. Dit zorgt er op zijn beurt voor dat je door wilt zetten. Oude niet leuke (communicatie)gewoonten worden langzamerhand in nieuwe stimulerende gewoonten omgezet.
Lukt het niet?
Voor veel partners is kwetsbaarheid gevaarlijk. In de eerste plaats om zichzelf en in de 2e plaats om de ander. Dat laatste onderschatten we nogal eens. De kwetsbaarheid van je partner kan heel eng zijn wanneer jij je partner niet kunt helpen.
Dat je je allebei veilig voelt bij elkaar is daarom een belangrijke randvoorwaarde. Dat kan een precaire balans zijn. Je hebt namelijk voldoende basisveiligheid nodig om de stappenoefening uit dit artikel te doen. De veiligheid en het vertrouwen kunnen dan groeien.