Geen woorden kunnen vinden voor wat je voelt.
Geen contact kunnen maken met jouw gevoel.
Niet weten wat je voelt.
Geen diepgaand gesprek over jouw gevoelens kunnen voeren.
Dit zijn wat varianten van ‘klachten’ over partners die ik regelmatig hoor. “Wat voel jij dan?” is een trigger geworden. In plaats van dat deze vraag het gesprek opent, blokkeert jouw partner. En hoe meer je aandringt, hoe meer je partner dichtklapt.
Je partner ervaart jouw vraag niet meer als een uitnodiging om over zijn of haar gevoelens te praten, maar als een:
- Dwangbevel om zich te openen
- Verwijt dat hij of zij hier niet zelf mee komt
- Tekortkoming om aan jouw wensen tegemoet te komen
Hoe vaker dit soort gesprekken over gevoelens mis gaat, hoe groter de kans dat je zelfverdoving toepast om je emoties te dempen. Zodat je de pijn ervan niet hoeft te voelen.
Gevolg? Dat je nog minder in staat bent om te voelen wat je werkelijk voelt. En dat je gesprekken hierover nog meer uit de weg gaat.
Je kunt jezelf op heel wat verschillende manieren bewust of onbewust verdoven:
- Met een paar wijntjes … of andere vergelijkbare middelen.
- Afleidende dingen doen (sporten, tv kijken, seks etc.).
- Psychologisch de deurtjes in je hoofd dicht doen.
- Jezelf goed praten.
- Niet-pieker-methodes toepassen.
De vraag is of dit alles je relatie verder helpt op de langere termijn.
Waarom verdoven we onszelf?
Te vaak wordt zelfverdoving in verband gebracht met een te lage eigenwaarde. Als je maar genoeg van jezelf houdt en een gezonde eigenwaarde hebt, dan hoef je jezelf niet te verdoven…
Brenè Brown (professor aan de universiteit van Houston) dacht ook dat worstelingen met ‘schaamte en een gebrek aan eigenwaarde’ de belangrijkste reden van zelfverdoving was.
Maar in haar onderzoeken bleek ‘eigenwaarde’ slechts een deel van de puzzel te zijn. Dit zijn de 3 oorzaken die zij vond:
- schaamte om tekort te schieten
- spanningen
- een gebrek aan verbondenheid
Vooral de combinatie van deze 3 lijkt de sterkste behoefte aan zelfverdoving op te roepen. Zoals Brown dat uitdrukt:
“Schaamte komt om de hoek kijken wanneer we niet alleen spanningen ervaren, omdat we vrezen de regie over ons leven (of onze relatie, Monique) kwijt te raken en niet meer opgewassen zijn tegen de eisen die aan ons gesteld worden, maar ook nog eens het idee hebben dat we alles wel aan zouden kunnen als we maar slimmer, sterker of beter waren.”
Een gebrek aan verbondenheid is altijd pijnlijk. Maar als je tegelijk schaamte ervaart omdat je geen verbondenheid waard bent van je partner, dan leidt dat gemakkelijker tot een pijn die je wilt verdoven.
Psychologisch isolement
De momenten waarop ik koppels tref zijn zij meestal wanhopig omdat zij:
- Het gevoel hebben dat de mogelijkheid tot verbondenheid met hun partner is afgesloten.
- Niet in staat zijn om iets aan de situatie te veranderen.
Dit is niet zomaar ‘je alleen’ voelen. Het gaat verder. In zo’n situatie kun je een psychologisch isolement ervaren dat heel beangstigend is.
Paniek in de vorm van vechten, vluchten of verstarren ontstaat binnen een nanoseconde. Ook dit kan jou zelf of jouw partner weer angst aanjagen. En als je hier geen uitweg uit weet, dan is het niet zo gek dat je aan zelfverdoving doet.
Deelnemers aan onderzoek van Brown gaven allen deze 3 dingen aan die van belang zijn bij zelfverdoving:
- Leren gevoelens echt te voelen
- Alert blijven op verdovingsgedrag
- Leren ongemakkelijke emoties te omarmen
Wil je meer lezen over het verdoven van je gevoelens met waardevolle stappen om eruit te komen? Lees dan mijn artikel Laat jij moeilijk gevoelens toe.