Ben ik misschien narcistisch en ligt het aan mij dat wij relatieproblemen hebben?
Een vraag die ik veel gesteld kreeg na mijn artikel “Zou het narcisme zijn?” en “Handvatten voor narcisme in je relatie”. Een heel begrijpelijke en tegelijk ook heel moeilijke vraag.
Want waar ligt de grens?
Etiketjes kunnen heel handig zijn om verklaringen te vinden en te weten wanneer je voor niets in (relatie)therapie bent. Maar omdat er zoveel diversiteit is in vorm en zwaarte, zou ik me in 1e instantie maar niet te veel aantrekken van psychiatrische etiketjes.
Persoonlijk geloof ik in een grote ontwikkelcapaciteit van mensen als:
- je maar bereid bent om aan zelfonderzoek te doen
- en je aandeel te erkennen in negatieve communicatiecirkels met je partner.
Koppels die in negatieve communicatiecirkels vastlopen hebben er namelijk per definitie grote moeite mee om hun werkelijke onderliggende gevoelens, angsten en hechtingsbehoeften te vinden en te communiceren.
Emotiegerichte Relatietherapie (EFT) is hier specifiek op gericht. Wanneer je samen uiteindelijk in staat bent om te mentaliseren, kun je emotioneel naar elkaar uitreiken en daar empatisch op reageren.
Bij iemand met een persoonlijkheidsstoornis als narcisme, borderline, autisme of psychopathie is dat uiteindelijk niet of nauwelijks mogelijk. Daar kom je meestal pas na lange tijd (relatie)therapie achter.
Wanneer je een dergelijke stoornis hebt verandert er in de loop van de tijd niet veel in jouw patronen van denken, voelen en doen. Dan spelen deze gemeenschappelijke kenmerken een rol:
- Gebrekkige emotieregulatie
- Gebrekkige empathie
- Sterk wisselende emoties
- Regelmatige terugkerende conflicten
Narcisme, borderline of een andere stoornis?
Kijk hier maar eens naar de verschillende accenten in de zogeheten cluster B stoornissen. Daar waar je dacht dat het misschien wel narcistisch is, is het misschien wel borderline met enkele van deze kenmerken:
- Negatief zelfbeeld
- Stemmingswisselingen
- Verlatingsangst
- Gevoel van leegte / eenzaamheid
- Woede uitbarstingen
- Zwart/wit (alles of niets) denken
- Impulsiviteit
- Moeite met contacten (te durven) aangaan/onderhouden
- Suïcidale gedachtes/pogingen
- Automutilatie
- Dissociatieve verschijnselen
Aan de buitenkant is het niet te zien maar vanbinnen voelt iemand met borderlinesymptomen vaak iets van het volgende:
- Angst, soms door agressie bedekt
- Eenzaamheid, zelfs in gezelschap
- Enorme leegte, niet weten wat je wilt, voelt of vindt
- Een grote kloof tussen gevoel en verstand
- Regelmatig ook op onverwachte momenten overspoeld raken door heftige emoties, waar je niets mee kan en die moeilijk te verdragen zijn
- Grote onzekerheid, depressieve gevoelens, enorme spanning
- Permanent controle willen houden over alles en iedereen
- Steeds maar denken voor anderen en dit op jezelf betrekken (negatief)
- Alles perfect willen doen uit angst voor afwijzing
Ik denk dat als je dit leest dat je heel vaak denkt: “Dat heb ik ook!” of “Dat heeft mijn partner ook!” Net als bij narcisme.
Dat is heel normaal. Dat hebben de meesten wel in structurele negatieve communicatiecirkels.
Maar bedenk dat alles net zo goed uit jouw hechtingsstijl voort kan komen in reactie op jouw partner wanneer je verwijten en bedreigingen van jullie verbinding ervaart.
Kun je mentaliseren?
Het belangrijkste criterium om negatieve cirkels om te draaien is of je allebei kunt leren mentaliseren in denken, voelen en doen. Bij EFT heeft dit een prominente plek. Zodat je elkaar beter gaat begrijpen en dezelfde taal gaat spreken.
Vermoed je dat een persoonlijheidsstoornis een ongezonde rol speelt in jullie relatie? Neem dan gerust contact met me op om in een privétraject laagdrempelig te onderzoeken of jullie in staat zijn om te mentaliseren en empatisch vermogen te ontwikkelen.
Wie weet word je verrast!
De kans dat een ongezonde persoonlijkheidsstoornis speelt is erg klein wanneer:
- Je al jarenlang een fijne, stabiele en monogame relatie met elkaar hebt gehad
- Je aangename, lange en stabiele relaties hebt met familie en vrienden
- Je goed en stabiel in loondienst kunt functioneren
- Je goed en stabiel je eigen inkomen kunt verdienen
- Je goed en stabiel omgaat met collega’s, leidinggevenden en medewerkers
Mijn doel is overigens nooit om vast te stellen of één van jullie een persoonlijkheidsstoornis heeft. Wat ik wel doe is signaleren als ik denk dat er iets speelt dat jullie tegenhoudt om bevredigend emotioneel contact te maken. En wat een slim vervolg is.