Twee vormen van huiselijk geweld en wat te doen

Er is sprake van huiselijk geweld als je partner jou slaat. Of wanneer jij jouw partner slaat als de frustratie hoog oploopt.

Voor je beslissing hoe ermee om te gaan is het belangrijk om onderscheid te maken tussen deze twee vormen van partnergeweld:

1. Terroristisch Partnergeweld (Intiem Terrorisme)
2. Situationeel Partnergeweld (Veelvoorkomend Partnergeweld)

De oplossing per vorm verschilt namelijk.

Terroristisch Partnergeweld is wat we gemiddeld genomen als huiselijk geweld zien en waarvoor Emotionally Focused Couple Therapy (EFT) niet werkt. De oplossing is om uit elkaar te gaan (wonen) en ieder individueel hulp in te schakelen.

Bij Situationeel Partnergeweld is EFT-relatietherapie gecombineerd met Geweldloze Communicatie wel een goede oplossing.

Wat is het verschil tussen Terroristisch en Situationeel Partnergeweld?

Hier van beide soorten de belangrijkste kenmerken op een rijtje zodat je zelf kan checken waarvan in jouw relatie sprake is.

Kenmerken Terroristisch Partnergeweld:

• Eenrichtingsverkeer: steeds 1 partner gebruikt geweld (fysiek en vaak ook emotioneel).
• Duidelijk onderscheid dader-slachtoffer.
• Focus op macht en controle.
• Patriarchaal karakter: statistisch gezien vaker mannen dan vrouwen.
• Structureel karakter: onderstroom voortdurend voelbaar.
• Escalerende conflictcirkels gaan er niet perse aan vooraf.
• Geweldpleger heeft geen bewustzijn van het probleem: heeft weinig of geen spijt.
• Pleger heeft geen verlangen om het eigen gedrag te veranderen: legt de verantwoordelijkheid bij de partner.
• De pleger heeft de neiging het eigen geweld en de impact ervan te minimaliseren.
• En de pleger vindt het geweld niet immoreel, maar eerder gerechtvaardigd.

Herken je dit Intiem Terrorisme? Of twijfel je? Neem dan contact op met Veilig Thuis om het voor te leggen. Wil je jullie handgemeen liever (nog) niet landelijk laten registreren? Je mag mij ook e-mailen om je vraag voor te leggen. Dan reageer ik binnen 2 werkdagen (check s.v.p. je spam als je nog niets gezien hebt, met name als je hotmail of gmail hebt).

Kenmerken Situationeel Partnergeweld:

• Tweerichtingsverkeer: beide partners gebruiken geweld (fysiek en/of emotioneel) en beïnvloeden elkaar.
• Er is geen duidelijk onderscheid tussen dader en slachtoffer.
• Focus op frustratie en angst.
• Het komt zowel bij mannen als vrouwen voor.
• Incidenteel karakter: gebeurt situatie-afhankelijk.
• Meer als gevolg van negatieve, escalerende conflictcirkels.
• Beide partners zijn zich bewust van het probleem: zij maken het niet kleiner dan het is.
• Allebei willen zij hun gedrag veranderen: ieder ziet de eigen verantwoordelijkheid.
• Beide partners ervaren spijt bij de incidenten.

Wat is huiselijk geweld?

In dit blogartikel over agressiviteit en huiselijk geweld noem ik 4 soorten agressie: emotioneel, instrumenteel, frustratie en fysiek.

Het onderscheid is in het dagelijkse leven niet altijd even makkelijk. Lichamelijk en geestelijk geweld zijn allebei strafbaar. Maar omdat lichamelijk geweld makkelijker aantoonbaar is, leggen partners daar meestal de grens.

Bij EFT spreken we ongeacht het soort geweld over harde gevoelsuitingen. Dat is al het communicatieve gedrag van zwijgen tot schreeuwen waarmee je jouw partner raakt en beïnvloedt.

Maar ook: met deuren slaan, op een muur of kussen boksen, servies of iets anders kapotmaken, met gierende banden wegrijden of je partner de auto uitzetten. Enzovoorts.

Hoe onacceptabel het ook is, een incidenteel handgemeen of fysieke vechtpartij bij Situationeel Partnergeweld is dus net zo goed een ‘harde’ gevoelsuiting waarmee je samen aan de slag kunt. Als je samen je relatie wilt redden.

Het grote misverstand over partnergeweld

De vergissing die veel mensen (en therapeuten) nog maken is om iedere vorm van fysiek geweld als contradictie voor relatietherapie te bestempelen. Dat betekent dat je koppels niet zou kunnen behandelen als er een of meer klappen gevallen zijn in incidenteel escalerende situaties.

Zij hebben nog altijd een traditionele kijk op partnergeweld. Namelijk dat het een patriarchaal karakter heeft (het zijn vooral mannen die vrouwen slaan omdat zij de baas willen zijn, ook al verschuift dit door de emancipatie) en dat je bij de 1e klap gelijk je relatie moet verbreken.

In ‘traditionele’ therapieën:

• ligt de focus op fysieke veiligheid als voorwaarde om een therapie te starten, om vervolgens naar emotionele veiligheid te werken.
• moet het fysieke geweld eerst aangepakt worden voordat je aan de onderliggende emotionele en communicatieve problematiek kunt werken.
• krijg je time-out methodes aangereikt (die vaak averechts werken omdat ze de ‘vechtangstreflexen’ alleen maar aanwakkeren).
• hanteren therapeuten nog vaak polariserende methodieken en taal van dader-slachtoffer.
• moet de pleger dus bij voorbaat de verantwoordelijkheid als dader nemen (wat helaas en uiteindelijk de ineffectieve mindset van het foutdenken alleen maar versterkt).

Persoonlijk ben ik geen voorstander van deze ‘traditionele’ opvatting van Situationeel Partnergeweld. Het doet geen recht aan de complexe realiteit van wederzijdse beïnvloeding die verscholen ligt achter geweld. Het ontwikkelen van een wederzijdse veilige gehechtheid zet veel meer zoden aan de dijk.

Veranderende visie op huiselijk geweld

Gelukkig is die traditionele visie aan het veranderen. Door een meer genuanceerde blik ontstaan er meer gepaste, vruchtbare behandelvormen.

Interessant in dit kader zijn de onderzoeksuitkomsten van onder meer Stith, Rosen, McCollum, O’Leary, Cohen, Kwong, Hamel, Johnson, Slootmaekers, Migerode.

Zo bleek uit een onderzoek onder 11.000 militairen dat met 20% relatie-ontevredenheid de kans op licht geweld met 102% toeneemt en op zwaar geweld met 183%.

Relatieproblemen zijn met andere woorden een van de grootste risicofactoren voor partnergeweld. Logisch dat je eerst aandacht moet geven aan de onderliggende dynamiek en communicatie.

Verder blijkt fysieke, psychische of verbale agressiviteit van de ene partner een grote voorspeller te zijn voor het gebruik van geweld bij de andere partner. Wat de wederkerige beïnvloeding bevestigt.

Tot slot noem ik hier nog dat uit sommige onderzoeken blijkt dat 67% van de koppels bij wie fysiek situationeel geweld speelt, hierover zwijgt bij de relatietherapie. Zonder dat therapeuten het weten zijn deze koppels zelf al tot de conclusie gekomen dat het niet om de klap(pen) moet gaan in de relatietherapie, maar over de onderliggende emotioneel-communicatieve problematiek.

Mijn EFT-visie en aanpak

Ik denk dat we het wel met elkaar eens zijn dat fysieke agressiviteit op zich onacceptabel is. Tegelijk is het ontzettend belangrijk om het situationeel te kaderen.

In mijn EFT-Therapietraining:

• onderken ik Situationeel Partnergeweld als wederkerig en als een gezamenlijke verantwoordelijkheid.
• oordeel ik niet over de fysieke of harde gevoelsuitingen in termen van goed/fout dan wel dader/slachtoffer (tenzij ik vermoed dat er toch sprake is van Terroristisch Partnergeweld, want dan is EFT niet geschikt).
• hanteer ik niet de voorwaarde dat de fysieke incidenten verleden tijd moeten zijn.
• is het nemen van eigen verantwoordelijkheid ook geen voorwaarde maar eerder een doel: ik help jullie daarbij zodat jullie zelf leren hoe je vervolgens de relatie veilig maakt.

Voor jou en je partner biedt het onderkennen van Situationeel Partnergeweld de fijne mogelijkheid voor een EFT-traject waarin je:

• elkaar wel degelijk zodanig kunt terugvinden dat het fysieke geweld niet meer voorkomt.
• je niet hoeft te schamen dat je ondanks incidenteel fysiek geweld bij je partner wil blijven.
• je ook niet hoeft te schamen of twijfelen dat je de politie niet wilt bellen (of geen aangifte wilt doen).
• als pleger je ook niet hoeft te schamen dat je onterecht een ’terroristische’ dader zou zijn.

Dreigende geweldsituatie pauzeren

Het advies om tot 10 te tellen en jezelf een half uur uit de situatie te verwijderen tot je gekalmeerd bent, moet je zeker ook doen in heftige situaties. Het heeft dan namelijk geen zin om door te praten. Je lichaam heeft 20 tot 30 minuten nodig om de stresshormonen af te breken.

Een half-uur-time-out werkt op het moment zelf, maar neemt uiteindelijk de echte oorzaken niet weg. Samen een veilige gehechtheid ontwikkelen is de meest duurzame oplossing.

Kijk bovendien ook of dit situationele geweld mede door alcoholgebruik ontstaat. Nog even los van de vraag of relatieproblemen het (te) overmatige alcoholgebruik veroorzaken of andersom, zou ik adviseren: of geen alcohol drinken of geen moeilijke persoonlijke gesprekken voeren als je wel drinkt.

Een individueel therapietraject heeft ook minder nut, want de wederkerige dynamiek blijft dan buiten beeld.

En het mooie is dat je het je EFT-therapeut niet eens hoeft te vertellen dat er incidenteel fysiek geweld is… het mag wel natuurlijk!

Je hoeft er niet zo bang voor te zijn dat er sprake is van Terroristisch Partnergeweld zolang:

• je echt samen aan de relatie wilt werken,
• een gemeenschappelijke hulpvraag hebt,
• en allebei bereid bent de regie tijdelijk aan de therapeut over te geven.